سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 14 صفحه 446

همین پائین ملاقات کرده بود. «ملاقی النجس نجس» هم می گفت: این دست، نجس است. اما در شبهۀ عبائیه که ما روی پائین عبا، استصحاب نجاست نداریم، در بالای عبا، استصحاب نجاست نداریم بلکه ما استصحاب نجاست کلی داریم. کلی نجاسه العباء محفوظ است. کلی«نجاسه العباء» به قوت خودش باقی است. شما می گویید: اگر کلی به قوّت خودش باقی است، پس معنایش این است که«هذا العباء نجس».

عدم جریان استصحاب در لوازم عقلیه

ما می گوییم: لازمۀ عقلی آن همین است. شما در آن مسألۀ حیوان که مردد بین«قصیر العمر و طویل العمر» است، یا در مسألۀ انسان مردد بین زید و عمرو، وقتی استصحاب بقای کلی انسان را در دار می کردید، آیا می توانستید از آن استصحاب، نتیجه بگیرید پس عمرو در خانه هست در حالی که این لازمۀ عقلی اش بود؟ اگر انسان حالا در خانه باشد، غیر از عمرو کسی نیست برای اینکه اگر زید بوده، او که قطعا خارج شده ولی به استصحاب بقای انسان در دار، نمی توانید بگویید: «عمرو فی الدار» و آثاری که بر بقای عمرو در دار هست، را نمی توانید مترتب بکنید. شما از کجا می توانید ثابت بکنید که «عمرو فی الدار»؟

اگر بگویید: کلی که نمی تواند بدون فرد، وجود پیدا بکند و اگر کلی انسان در دار باشد، لا محاله عمرو در دار است.

می گوییم: خود این لا محاله ها، احکام عقلیه است. استصحاب نمی تواند لوازم عقلیه و آثار مترتبۀ بر لوازم عقلیه را ثابت بکند. اگر بقای عمرو در دار اثر داشته باشد«لا یترتب علیه» اما اگر«بقاء الانسان فی الدار» اثر داشته باشد، «یترتب علیه».

آنجا ما چنین مسأله را مطرح می کردیم، می گفتیم: همان مستصحب شما بدون کم و زیاد، اثر شرعی خودش بار می شود و هیچ چیزی را نمی تواند ثابت بکند. آنهایی که ما با کلمۀ«فاء» به دنبال می آوریم مثل«فعمرو موجود، فالحیوان الطویل العمر موجود» ثابت نمی شود.

در استصحاب بقاء نجاسه العباء هم به طور کلی، بیش از این مقدار نمی توانید ثابت بکنید که«النجاسه فی العباء موجوده» اما دست شما با خصوصیات ملاقات کرده، دست شما با پائین عبا ملاقات کرده، دست شما با بالای عبا ملاقات کرده، دست شما با تمام