سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 14 صفحه 454

قرار بده، البته نجاست«هذا العباء» نه نجاست چیز دیگر، بگو: «هذا العباء» یا«النجاسه فی هذا العباء کانت متحققه» و الان من در بقای نجاست در عبا شک دارم، استصحاب را جاری کنید. استصحاب می گوید: الان هم نجاست در عبا وجود دارد.

لکن لازمۀ این استصحاب این نیست که اگر شما با دست مع الرطوبه با قسمت پائین و بالای عبا ملاقات کردید، پس دست شما هم نجس باشد. استصحاب بقای نجاست به صورت کلی جریان پیدا می کند، اما این دست مع الرطوبه که با«کلا الطرفین: الاعلی و الاسفل» ملاقات کرده است این هم«لا یکون نجسا» برای همان نکته که استصحاب بقای نجاست می گوید: نجاسه العباء به قوّت خودش باقی است، همین مقدار، - به تعبیر محقق نائینی - به صورت کان تامه. اما حالا که شما با قسمت اسفل و اعلی ملاقات می کنید، باید اینجا یک لازمی در کار بیاید، بگوید: وقتی که دست مع الرطوبه با«کلا طرفی العباء» ملاقات کرد، «فلا محاله» با نجس ملاقات کرده است. این«فلا محاله» را کنار بگذارید. این «فلا محاله» ثابت نمی شود. همین مقدار که نجاسه العباء به قوّت خودش باقی است و این دست با اینکه رطوبت دارد و با تمام اجزای عبا هم ملاقات کرده است«مع ذلک لا یکون نجسا»، هیچ اشکالی هم پیش نمی آید.

پس من صورت علم را برای شما توضیح دادم، آنجایی که پای استصحاب در کار نیست، گفتم: اگر شما علم اجمالی دارید به اینکه یک گوشۀ فرش نجس است، بحث استصحاب هم نیست، و اگر با تمام اجزای فرش ملاقات کردید، از شما می پرسند که چرا می گویید: دست من نجس است؟ شما در مقام بیان علت می گویید: من با تمام اجزای فرش ملاقات کردم پس لا محاله با آن جزء نجس هم ملاقات شده است. عرض کردم:

آنجا چون پای استصحاب مطرح نیست و مسأله، مسألۀ یقین و علم است. همۀ این لا محاله ها حجیت دارد. همه اش مترتب می شود. اما وقتی که نوبت به استصحاب رسید، دست ما بسته می شود. اینجا دیگر این«لا محاله ها» و«پس» یا در تعبیر عربی کلمۀ«فاء» را نباید در کار بیاوریم. اینها کنار می رود. فقط مجرای استصحاب باقی است. مجرای استصحاب این است«النجاسه فی العباء متحققه بوصف الکلی» همین مقدار است و دلیلی هم بر نجاست ید، ندارید برای اینکه دلیل می گوید: «ملاقی النجس نجس» و شما احراز نکردید که این ملاقات با نجس بوده است. آن که چشم شما وجدانا دیده است، ملاقات با عبا بوده است. اما در این ملاقات عبا ملاقات با نجاست هم هست، «هذا لازم