سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 14 صفحه 504

اکرامش دارد، می خواهد عمرو بیاید یا نیاید، مجیء عمرو هم مستقلا سببیت برای وجوب اهانت او دارد، می خواهد زید بیاید یا نیاید. ارتباطی بین این دو قضیه نیست که ما موضوع یکی و یا هر دو را مقیّد به عدم تحقق موضوع دیگری کرده باشیم. آیۀ شریفه هم می گوید: «اذا تحقق النوم یجب الوضوء، اذا تحققت الجنابه، یجب الاغتسال» ما از کجا به دست بیاوریم که«اذا تحقق النوم»؛ یعنی نوم«و عدم الجنابه» یا«النوم المقیّد بعدم الجنابه»، این را از کجا به دست بیاوریم؟ دو تا قضیۀ شرطیه است.

لذا اگر مسأله در خارج و در روایات، به گونۀ دیگری برای ما روشن نبود، ما بودیم و این آیۀ شریفه، این آیۀ شریفه می گفت: اگر هم نوم و هم جنابت برای کسی پیدا شد، هم باید وضو بگیرد و هم غسل بکند. اگر ما باشیم و ظاهر آیه و به روایات دیگر کار نداشته باشیم که غسل جنابت از وضو، کافی است و کسی که عقیب الجنابه غسل می کند، دیگر لازم نیست که وضو بگیرد، همان طوری که در«ان جائک زید فاکرمه و ان جائک عمرو فأهنه»، اگر هم مجیء زید و هم مجیء عمرو تحقق پیدا می کرد، دو تا حکم در کار بود:

یکی«وجوب اکرام زید» و یکی«وجوب اهانه عمرو»، اینجا هم اگر دلیل خارجی نداشتیم، آیۀ شریفه می گفت: عقیب نوم، وضو بگیر و عقیب جنابت، غسل بکن. اگر هر دو هم نوم و هم جنابت، تحقق پیدا کرد، لازمه اش این بود که انسان هم وضو بگیرد و هم غسل بکند.

پس یک چنین مناقشۀ مهمی در اینجا شده است که شما از کجای آیه استفاده می کنید که در موضوع وجوب وضو، علاوۀ بر نوم، یک مطلب دیگری هم دخالت دارد و آن عدم الجنابه است چه به صورت قیدیت و یا به صورت جزئیت؟

جواب از استشهاد به ذیل آیه وضو

آن مجیب یک استشهادی کرده بود که این مناقشه کننده از آن استشهاد جواب می دهد و آن این است که در ذیل آیۀ وضو، بعد از«إِنْ کُنْتُمْ جُنُباً فَاطَّهَّرُوا» ، در آخرش می گوید:

«فَلَمْ تَجِدُوا ماءً فَتَیَمَّمُوا صَعِیداً طَیِّباً» . مجیب می گفت: شما چه طور از این«فَلَمْ تَجِدُوا ماءً» استفاده می کنید که آن«إِذا قُمْتُمْ إِلَی الصَّلاهِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَکُمْ» مقیّد به وجدان الماء است؟ در آن که قیدی ذکر نشده است. گفته: «إِذا قُمْتُمْ إِلَی الصَّلاهِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَکُمْ» . قید«وجدان الماء» آنجا نیامده است لکن شما به قرینۀ مقابله از ذیل که