سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 14 صفحه 507

عمر فاهنه» درست است که ارتباطی بین این قضیه نیست و مجیء زید و یا مجیء عمرو هر کدام سببیت تامه برای وجوب اکرام یا اهانت دارد، بدون تقیید و یا ترکیبی، امّا به نظر می رسد که آیۀ شریفه این طور نیست. ما نباید در فهم مراد از آیات و روایات، مسائلی که در ذهن خودمان از راههای مختلف تمرکز پیدا کرده است، راه بدهیم. باید خود آیه را مورد دقت قرار داد، تعبیرات آیه را مورد دقت قرار داد. در فهم مراد از روایات هم همین است، چه بسا خلطها و اشتباهها ناشی از همین است. انسان وقتی که در مقابل یک روایتی قرار می گیرد، هزار تا قرینه در ذهن خودش موجود می بیند و به اتکای این قرائن، چه بسا روایت را از مسیر خودش منحرف می کند و معنای این روایت روشن نمی شود.

باید انسان در مقابل آیه و یا روایت، فقط آیه را ببیند، البته ممکن است که گاهی یک سلسله ادله ای برخلاف ظاهر وجود داشته باشد، لکن اول باید بحث کرد که ظاهر این آیه چیست و بعد باید بحث کرد که این ظاهر، مراد هست و یا نیست؟ پس بحث مهم، بحث در استظهار از آیه است.

وقتی که این دو قضیۀ شرطیه را در آیۀ وضو پهلوی هم می گذارید، آیه چنین تعبیر می کند: «إِذا قُمْتُمْ إِلَی الصَّلاهِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَکُمْ» ؛ یعنی وضو بگیرید تا آخر. مقدّم و موضوع قضیۀ شرطیۀ اولی این است: «قمتم من النوم الی الصلوه» که ما از این تعبیر «قمتم من النوم الی الصلوه» استفاده می کنیم که مسألۀ وجوب وضو در رابطۀ با نماز است، به عنوان شرطیّت برای نماز مطرح شده است. «اذا قمتم من النوم الی الصلوه، فاغسلوا وجوهکم و ایدیکم الی المرافق»، ارتباط وضو را با نماز، با کلمۀ«إِلَی الصَّلاهِ»

استفاده می کنیم و الا اگر آیه می گفت: «اذا قمتم من النوم، یجب علیکم الوضوء»، کجا ارتباط بین وضو و نماز را از آیه استفاده بکنیم؟ ما خارجا می دانیم که وضو، شرط نماز است ولی مفاد آیه چیست؟ ارتباط بین وضو و نماز از کلمۀ«الی الصلوه» استفاده می شود. «اذا قمتم من النوم الی الصلوه»، وضو بگیرد، معنایش این است که این وضو با نماز، مرتبط است. این وضو شرط نماز است. مسأله در قضیۀ شرطیۀ اولی، روشن است.

اما قضیۀ شرطیۀ ثانیه: «وَ إِنْ کُنْتُمْ جُنُباً فَاطَّهَّرُوا» از کجا شما می گویید که این مرتبط با نماز است؟ «وَ إِنْ کُنْتُمْ جُنُباً فَاطَّهَّرُوا» معنایش این است که اگر کسی جنب بود، واجب است که غسل بکند، امّا اینکه همان طوری که وضو، مربوط به نماز است، غسل هم ارتباط به نماز دارد را از کجای«إِنْ کُنْتُمْ جُنُباً فَاطَّهَّرُوا» استفاده می کنید؟ آیه که ندارد: «و