سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 14 صفحه 93

و بگوییم: معنای شیخ به همین خاطر، فی غایه الضعف است و این حرف را و این احتمال را از ردۀ احتمالات خارج بکنیم؟ انصافا این اشکال به مرحوم شیخ وارد نیست.

(سؤال... و پاسخ استاد:) آنجا امام به صراحت جواب زراره را داد، جواب زراره روشن شد«لا یجب علیه الوضوء»، امّا اینجا می خواهد الغای قاعدۀ کلیه بکند، می خواهد استصحاب را برای این روزها برای ما بیان بکند که اگر بخواهیم دلیلی به نام استصحاب داشته باشیم، از این روایت استفاده کنیم. در«حتی یستیقن انّه قد نام» هم اشارۀ به استصحاب هست و لکن صراحتی در استصحاب ندارد. امّا این قیاسی که امام تشکیل دادند، و این صغرا و این کبرا، مسأله را روشن کرده است و یک ضابطۀ کلی به نام«لا ینقض الیقین بالشک» در اختیار ما گذاشته است.

نظر محقق نایینی(ره) در معنای روایت«لا ینقض الیقین بالشک»

و امّا آن که خود ایشان اختیار کرده اند فرموده اند: «لا ینبغی الاشکال»، اصلا سزاوار نیست که کسی تردید داشته باشد در این چیزی که ایشان می خواهند ذکر کنند و آن این است که جزا در قضیۀ شرطیّه، همین«و الا فانّه علی یقین من وضوئه» است، جزا خود این جمله است، محذوف و مقدر هم نیست.

ممکن است کسی به ایشان اشکال کند که جملۀ خبریّه در جزای قضیۀ شرطیّه است که این قضیۀ شرطیّه در حقیقت می خواهد حکم را بیان کند و وظیفه را معیّن کند و امام بما انّه مخبر، کاری با ما ندارد، می خواهد بیان حکم کند، اگر این«فانه علی یقین من وضوئه» را به عنوان جملۀ خبریّه، جزاء برای قضیۀ شرطیه قرار دهیم و بگوییم: «و ان لم یستیقن انّه قد نام، فانّه علی یقین من وضوئه»، این به زراره چه ارتباط پیدا می کند؟ به حکم چه ارتباطی پیدا می کند؟ حکم را امام باید بیان کند.

ایشان می فرماید: ما این جملۀ خبریه را به جملۀ انشائیه تأویل می کنیم و می گوییم:

معنای«انّه علی یقین من وضوئه» این است که بنا بر یقین بر وضو است، «یجب العمل علی الیقین من وضوئه». جملۀ خبریه را به جملۀ انشائیه تأویل می کنیم و می گوییم: معنای «فانّه علی یقین من وضوئه» این است که«یجب البناء علی یقین الوضوء» دیگر جزاء خود این«فانّه علی یقین من وضوئه» است، نه اینکه یک امر مقدر و یک امر محذوفی باشد و این تعلیل دلالت بر آن امر محذوف و مقدر بکند. در حقیقت لازمۀ کلام ایشان به این