سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 133

هشتاد ساله باشد، آن وقت شما فرضا نذر کردید که اگر زید به هشتاد سالگی رسید، مثلا یک گوسفند قربانی بکنید.

الآن بحث در این است که شما استصحاب حیات زید را جاری می کنید، آن آثار شرعیه ای که مترتب بر خود حیات بود هم بدون واسطه، مترتب شد. امّا اینجا اثر شرعی بر حیات زید بار نشده است، اثر شرعی بر هشتاد ساله بودن زید بار شده، که هشتاد ساله بودن او لازمۀ بقاء حیاتش در حال شک است. اگر الان زید حیاتش باقی باشد لا محاله هشتاد ساله خواهد بود، و من هم نذر کرده بودم که اگر زید به هشتاد سالگی برسد، یک گوسفند قربانی کنم، این محل بحث ما است که آیا با استصحاب حیات زید همانطوری که آثار شرعی خود حیات ترتب پیدا می کند، آثار شرعی مترتب بر لوازم حیات زید، آنهم نه لوازم شرعی، بلکه لازم عقلی حیات زید، یا لازم عادی زید، ترتب پیدا کرده است، آیا با استصحاب حیات زید آن آثار شرعیه هم ترتب پیدا می کند؟ یا آن آثار شرعیه ترتب پیدا نمی کند؟

علت عدم جریان استصحاب در خود لوازم عادی و عقلی

نکته ای در اینجا قابل توجه است و آن این است، اگر کسی این اشکال را کرد، گفت اگر شما می گویید: حیات زید لازم عقلی دارد، لازم عادی دارد، همان طوری که شما استصحاب را در خود حیات زید جاری می کنید، چرا استصحاب را در آن لوازم جاری نمی کنید؟ اگر حیات زید متیقن است، لازمۀ یقین به حیات، یقین به لوازم هم هست. یک استصحاب در حیات زید برای آثار خود حیات جاری بکنید، یک استصحاب هم در خود آن لوازم جاری بکنید و آثار شرعی آن لوازم را بار بکنید، خود این لوازم حالت سابقه ندارد، خود این لازم عادی یا عقلی اگر حالت سابقه می داشت، ما استصحاب را در خود این لوازم جاری می کردیم و آثار شرعی را بر آن بار می کردیم؛ امّا محل نزاع آنجائی است که خود این لوازم دیگر حالت سابقۀ متیقنه ندارد، مثل همین مثالی که من عرض کردم. آن چه که حالت سابقۀ متیقنه دارد، حیات زید است. شما استصحاب حیات را می توانید جاری بکنید. الان اگر زید حیات داشته باشد، لازمۀ حیاتش هشتاد ساله بودن است. امّا آیا این هشتاد سالگی هم حالت سابقه دارد؟ لازم آن هم حالت سابقه دارد؟ اگر لازم حالت سابقه می داشت، ما در خود لازم استصحاب را جاری می کردیم و اثر شرعی