سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 14

است یا اینکه نه این استصحاب برای اینکه همیشه گرفتار یک معارض هست و آن معارضش هم استصحاب تنجیزی است، لذا در مقام عمل این استصحاب تعلیقی اثر ندارد، در مقام بحث مؤثر است و در مقام استفاده از دلیل منتج است، اما در مقام عمل هیچ نتیجه ای بر او ترتب پیدا نمی کند، برای اینکه همیشه مقابل یک معارض بنام استصحاب تنجیزی است.

پس ما در دو مقام بحث می کنیم، فعلا بحث ما در مقام اول است تا بعد ان شاء الله نوبت به مقام دوم برسد.

مانعیت تعلیق از جریان استصحاب

در این مقام بحث ما متمحض در همین معناست، که آیا«تعلیقیت بنفسها مانع عن جریان الاستصحاب أم لا»؟ اینجا مقدمه دو مطلب باید صحبت بشود: یک مطلب این است که، به حسب مقام ثبوت، با قطع نظر از مقام اثبات، این تعلیق نقشی که پیدا می کند به یکی از وجوه چندگانه می تواند نقش پیدا بکند. به حسب مقام ثبوت.

یک وقت این تعلیق مستقیما در رابطه با حکم است. اصلا خود حکم، حکم تعلیقی است. خود حکم معلق بر یک شیء است. مثل«ان جائک زید فاکرمه»، «ان جائک زید فاکرمه» را اگر نظرتان باشد آنطوری که مشهور در مقابل مرحوم شیخ انصاری معنا می کنند، و در واجب مشروط در بحث مقدمه واجب تفصیلا بیان شد، مشهور می گوید:

در«ان جائک زید فاکرمه» ما اینجا یک حکمی داریم، و یک متعلق حکم داریم، و یک چیز سومی است که حکم معلق بر اوست. حکم عبارت از ایجاب است، که از هیأت «اکرم» استفاده می شود. متعلق عبارت از«اکرام زید» است، یعنی حکم روی عنوان«اکرام زید» بار شده است. اما عنوان سوم بنام«مجیء زید» است، این«مجیء زید» معلق علیه است. اما چه چیزی معلق بر اوست، چه چیزی متوقف بر اوست؟ نفس خود وجوب، به این معنا که تا زمانی که«مجیء زید» محقق نشود، اصلا اکرام وجوب ندارد. «اکرام زید» متعلق وجوب نیست. پس در این قضیه شرطیه آنطوری که مشهور معنا می کنند«مجیء زید» را قید برای خود حکم می دانند، و«معلق علیه» را نفس وجوب می دانند.

یا در باب مثلا احکام وضعیه، مثل مسأله نجاست، دلیل اینطوری می گوید: «اذا بلغ الماء قدر کرّ لا ینجسّه شیء»، نمی خواهیم استظهار بکنیم. اینجور معنا کنیم و بگوییم در