سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 144

این امارات باید همان نحوۀ برخورد عقلا باشد و ما به عقلا که مراجعه می کنیم، می بینیم چون روی پایۀ وثوق و اطمینان به این امارات، ترتیب اثر می دهند، لازمۀ وثوق به شیء، وثوق به لوازم و ملزومات و ملازمات آن است، لذا دائرۀ وثوق توسعه دارد امّا دلیل بر توسعۀ دائرۀ تعبد ما نمی توانیم داشته باشیم. پس این جهت در باب امارت به این صورت به نظر می رسد.

(سؤال... و پاسخ استاد): استصحاب را بعضی اماره قرار داده اند امّا آن چه که مشهور بین محققین است، این است که استصحاب به عنوان اصل عملی تعبدی مطرح است.

عنوان اماریّت و امثال ذلک در باب استصحاب نیست.

(سؤال... و پاسخ استاد): فرق بین استصحاب و امارات روی فرض این است که «الاستصحاب من الاصول العملیه». حالا اگر یک کسی پیدا شد و گفت: استصحاب مثل خبر واحد به عنوان یک امارۀ شرعیه حجت است، آن موقع حکم خبر واحد را پیدا می کند؛ لکن این حرف خلاف تحقیق است و خلاف نظر محققین است.

محققین مثل شیخ بزرگوار و مرحوم آخوند و دیگران استصحاب را به عنوان یک اصل عملی تعبدی می دانند، منتها مرحوم نائینی فرق بین استصحاب و غیر استصحاب می گذارد؛ یعنی یک تقسیمی در باب اصول دارند اصول محرزه و اصول غیر محرزه، لکن مقسم، همان اصل بودن است در مقابل اماره و هیچ عنوان اماریّت به این اصل نمی دهند.

پرسش:

1 - چرا از نظر مرحوم آخوند(ره) مقدمات حکمت در ادلۀ اصول تحقق ندارد؟

2 - دو مبنای در باب امارات و مختار استاد را بیان کنید.

3 - آیا لازمۀ ظن به شیء، ظن به لازم و ملزوم و ملازم آن باید باشد؟

4 - توضیح دهید حجیت امارات؛ تعبدیه یا امضاییه است؟