سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 153

یک لازم شرعی دارد، این لازم عادی، خودش یک لازم شرعی دارد، تا حالا، موضوع بحث این بوده است و بازهم دنباله دارد که ما استصحاب حیات زید را که جاری می کنیم، بلا اشکال آن اثر شرعی واقع در رتبۀ اولی، بلا اشکال ترتب پیدا می کند، آن معنای استصحاب است. امّا آثار شرعی مترتب بر لازم عقلی و آثار شرعی مترتّب بر لازم عادی، این هم قدر متیقن از مثبتات اصول است که محل بحث است که آیا این آثار شرعیه ای که بر لوازم عقلی و بر لوازم عادی بار شده است، «هل یترتب ام لا»؟

اثر شرعی و خلط آن در کلام حضرت امام(ره)

اینجا یک مسأله دیگری هم داریم که این دوتا در کلام استاد مقداری خلط به هم شده است، و آن این است که گاهی همین اثر شرعی که در رتبۀ اولی واقع شده است، خود این هم یک اثر شرعی دیگر دارد که وقتی ما در رتبۀ دوم می آییم، با سه جور اثر شرعی برخورد می کنیم: اثر شرعی لازم عادی، اثر شرعی لازم عقلی، اثر شرعی لازم شرعی، خود این هم یک بحثی است در این باب، شما به استصحاب آن اثر شرعی واقع در رتبۀ اولی را بار می کنید، آیا از رتبۀ اولی در همین رابطه، پای خودتان را بالاتر می گذارید؟ فرض کنید که شما در آنجا نذر کرده بودید اگر زید هشتاد ساله باشد، صدقه بدهید، یا نذر کرده بودید تصدق را در صورتی که نبات لحیه برای او تحقق پیدا کرده باشد، اینجا هم فرض بکنید که یک اثر شرعی که این اثر شرعی، بر حرمت الان مترتب شده باشد.

در اینجا یک نکته است مثلا شما نذر کرده باشید که اگر در این شرایط، اموال زید «محرم التصرف» باشد، و ورثۀ او نتواند مالهایش را تقسیم بکنند، یک صدقه ای بدهید، که این اثر شرعی، روی همان اثر شرعی محرم التصرف است فی امواله، منتها من چرا این قید را ذکر کردم؟

این قید را ذکر کردم که نذر شما به این صورت بشود، برای خاطر یک نکته ای بود که در روز اول، در موضوع بحث ذکر کردیم و آن این است که این آثاری که ما اینجا روی آن اثبات و نفی می کنیم، در آنجایی است که خودش حالت سابقه نداشته باشد، اگر خودش حالت سابقه داشته باشد، استصحاب در خودش جاری می شود و مسأله تمام می شود. شما اگر به نحو مطلق نذر کرده باشید که هر زمانی که زید حرمت تصرف در اموال داشته باشد، صدقه بدهید. در این مثالی که ما عرض کنیم استصحاب حرمت