سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 158

بار می کنم و هکذا، نه، به نگاه سطحی این چنین نگاه می کند، امّا با نگاه دقیق یقین واحد وجود ندارد، یقین های چهارگانه مطرح است، و چون یقینهای چهارگانه مطرح است موضوع هر اثر شرعی خودش فی نفسه متعلق یقین است، یقین خودش فی نفسه به آن تعلق خواهد گرفت، ولو اینکه منشأ یقین به این شیء، تعلق یقین به اصل شیء باشد، امّا ما به منشأ یقین کاری نداریم، شما در اصول گفتید: در یقین طریقی حتی اگر از پریدن کلاغ هم برای آدم یقین پیدا بشود، در یقین طریقی حجیت دارد، در یقین طریقی ما به منشأ یقین کاری نداریم که از کجا پیدا می شود؟ آنکه هست خود یقین طریقی است، «من ای طریق حصل»، اینجا چهارتا یقین وجود دارد، چهار تا متیقن وجود دارد، هر متیقنی منشأ اثر و موضوع اثر شرعی است، لذا بر آن اثر شرعی ترتب پیدا می کند، پس در مسأله یقین، ترتب اثر شرعی لازم بخاطر یقین به شیء نیست، بلکه بخاطر این است که این لازم متعلق یقین است، خود این لازم«تعلق به الیقین و یترتب علیه الاثر» دارد.

پس در این مقدمه که ما کاری به یقینهای تعبدی نداریم، آن یقین که در کتاب القطع خواندیم و به نام یقین طریقی بحث کردیم، دربارۀ یقین طریقی مسأله به این صورت است، این یک مقدمه، که مربوط به خود یقین بود، یقین واقعی، یقین تکوینی، یقین حقیقی. در مقدمۀ دوّم، ایشان می فرمایند در«لا تنقض الیقین بالشک» که دلیل بر استصحاب است، و استصحاب رأس اصول عملیه است، همانطوری که ما خودمان هم سابقا در آنجائی که دربارۀ تفصیل مرحوم شیخ در حجیت استصحاب که مرحوم شیخ بین شک در مقتضی و شک در رافع فرق می گذاشتند، و می فرمودند: که«لا تنقض الیقین بالشک» تنها در خصوص شک در رافع استصحاب را حجت قرار می دهد، امّا دربارۀ شک در مقتضی نظرشان این بود که حجیت استصحاب از«لا تنقض» استفاده نمی شود، ما در این بحث و دربارۀ تفصیل مرحوم شیخ آنجا یک بحثی کردیم، که معنای«لا تنقض الیقین بالشک» چیست؟ مگر مرحوم شیخ این«لا تنقض الیقین بالشک» را چه جور معنا کرده است که از آن استفاده فرموده است که استصحاب در شک در مقتضی حجیت ندارد، ولی در شک در رافع حجیت دارد.

احتمالات دوگانه در معنای لا تنقض و مختار شیخ(ره)

خلاصۀ حرفی که آنجا ذکر کردیم، و الان هم این حرف در اینجا مطرح است، این