سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 163

«نقض الیقین بالشک حرام»، این«نقض الیقین بالشک حرام مثل شرب الخمر حرام» است، همان طور که«شرب الخمر» موضوعیّت برای«حرام» دارد، «نقض الیقین بالشک» هم موضوعیت برای حرمت دارد، پس در ضمن اینکه یقین و شک آن، یعنی یقین آن یقین طریقی است، امّا از نظر متعلق آن، طریقی است، از نظر عدالت زید طریقی است، از نظر کریّت ماء طریقی است، امّا از نظر«حرمت النقض» این یقین موضوعیت دارد. مثل «القطع الطریقی کله حجه» می ماند.

حالا می خواهیم ملاحظه بکنیم، که با توجه به این دو معنائی که در«لا تنقض الیقین بالشک» مطرح است: یکی«لا تنقض» را به معنای متیقن، و شک را به معنای مشکوک فیه می گیرید، و یکی برای یقین و شک موضوعیّت و اصالت قائل است، آیا با توجه به این دو معنا، و با ملاحظۀ مقدمۀ اولی آیا آثار شرعی مترتب بر لوازم عقلی و لوازم عادی با این دو معنایی که برای«لا تنقض الیقین بالشک» مطرح شده است، آیا از«لا تنقض الیقین بالشک» ترتّب آن آثار را ما می توانیم استفاده بکنیم، یا نمی توانیم استفاده کنیم؟

عدم ترتب آثار لوازم بر«لا تنقض الیقین بالشک»

ظاهر این است که به هریک از دو معنا شما«لا تنقض الیقین بالشک» را معنا کنید، حق ندارید آن آثار لوازم را بار کنید، می خواهد عقلی باشد و می خواهد عادی باشد. بخاطر اینکه اگر معنای«لا تنقض، لا تنقض المتیقن بالمشکوک فیه» شد، متیقن شما کدام است؟ لا تنقض که نمی تواند از مفاد خودش بیرون برود، لا تنقض می گوید: یک متیقن، یک مشکوک فیه دست من بده، من بگویم: متیقن را به مشکوک فیه نقض نکن، آنجائی که زید ده سال پیش حیات داشته است، و حالا شما شک می کنید در اینکه حیات او باقی است یا نه؟ نسبت به حیات که مسأله را بررسی می کنیم با متیقن مشکوک فیه داریم، «کان زید حیا»، ده سال پیش، و الان مشکوک الحیاه است، دلیل هم می گوید: «لا تنقض المتیقن بالمشکوک فیه» حیات متیقن را به حیات مشکوک فیها من نقض نمی کنم، یعنی آثار حیات را بار می کنیم، آن چیزهایی را در شرع روی حیات بار شده است، تعبدا بار می کنم؛ امّا این اثری که روی هشتاد سالگی زید بار شده است، چه طوری آن اثر را بار کنم، مگر راجع به هشتاد سالگی زید، متیقن و مشکوک فیه داریم که«لا تنقض الیقین بالشک» شامل آن بشود، شما یک زمانی یقین داشتید به هشتاد سالگی زید، و حالا شک دارید، تازه اگر