سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 167

یعنی شما را در زمان شک یقین دار می بیند، اما یقین دار تعبدی. معنای یقین دار بودن تعبدا این است که آثار یقین باید بار بشود، آثار مترتب بر متعلق یقین بار بشود.

ما هریک از این دو معنا را در«لا تنقض» داشته باشیم، نتیجه می گیریم که آثار شرعیه ای که بر لوازم عقلی و عادی مترتب است، آن آثار شرعیه ترتب پیدا نمی کند.

چرا؟ برای اینکه آن آثار، آثار متیقن نیست، آن آثار در رابطۀ با یقین نیست، آن آثار، آثار لوازم است، موضوع آن آثار لوازم عقلی و عادی است. موضوع در آن مثالی که عرض کردیم عنوان هشتاد ساله بودن است، عنوان«نبات اللحیه» است. در رابطه با«نبات لحیه» و هشتاد ساله بودن، شما یقین و شکی نداشتید که لا تنقض در آنجا پیاده شود، حالت سابقه آنها، حالت سابقه عدمیه است، اگر خود نبات لحیه را بخواهید مستقلا ملاحظه کنید، حالت سابقه عدمیه دارد، اگر هشتاد ساله بودن زید را بخواهید مستقلا ملاحظه کنید، حالت سابقه عدمیه دارد، بنابراین آثاری که بر وجود نبات لحیه مترتب است، روی چه حسابی به«لا تنقض الیقین بالشک» که در رابطۀ با حیات زید است، ترتب پیدا بکند؟ آن چه که اثر حیات زید نیست، اثر هشتاد ساله بودن زید است، و در رابطۀ با هشتاد ساله بودن شما چه یقینی دارید که آثار یقین تعبدا بار بشود، چه متیقنی دارید که آثار متیقن تعبدا بار بشود؟

عدم ارتباط«لا تنقض الیقین بالشک» به لوازم عقلیه و عادیه

لذا لازمه این راهی که سیدنا الاستاذ الاعظم امام«مد ظله العالی» طی کردند و خلاصۀ بیان ایشان به این برمی گردد که آن عللی که در کلمات محققین بود، مثل اینکه مرحوم آخوند می فرمودند: اطلاقی در لا تنقض وجود ندارد و ما به قدر متیقن در مقام تخاطب اخذ می کنیم. یا بیانی که شیخ می فرمود که لوازم عقلیه و عادیه قابلیت جعل ندارند. این بیانها در رابطه با این حرف نمی تواند نقشی داشته باشد، برای اینکه ما می گوییم:

«لا تنقض الیقین بالشک» اصلا چه ربطی به لوازم عقلیه و عادیه دارد؟ مگر شما در لوازم عقلیه و عادیه یقین و شک دارید؟ مگر حالت سابقه متیقنه وجودیه دارید؟ چیزی که یقین و شک در آن وجود ندارد، خروجش از«لا تنقض الیقین بالشک» نه به عنوان این است که این خارج از قدر متیقن در مقام تخاطب است، نه. فرض کنید اطلاق هم داشته باشد.

بالاتر از این که نیست. شما بفرمایید«لا تنقض الیقین بالشک» اطلاق دارد. قدر متیقن در