سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 171

محدودۀ«نقض الیقین بالشک» است. آیا در لوازم عقلیه هم شما«لا تنقض الیقین بالشک» دارید؟ نه، در لوازم عادی نقض الیقین بالشک ندارید؟ نه، بنابراین وقتی که درباره این دو لازم شما عنوان نقض الیقین بالشک ندارید، چطور می شود که لا تنقض الیقین بالشک ولو اینکه جعل تشریعی هم درباره لوازم عقلیه و عادیه امکان داشته باشد، این لوازم را شامل شود؟

لذا اشکال به مرحوم شیخ به این صورت است که کلام ایشان در عین اینکه فی نفسه «کلام متین»، ولی در مسألۀ ما نمی شود روی این کلام تکیه کرد، و در مسأله ما نمی تواند بیان ایشان به عنوان یک علت مطرح شود. اینجا محدودۀ جعل تشریعی«لا تنقض الیقین بالشک» است، و«لا تنقض الیقین بالشک» تنها در موارد«نقض الیقین بالشک» پیاده می شود، لوازم عقلی مصداق«لا تنقض الیقین بالشک» نیستند، لوازم عادی هم هکذا.

خروج تخصصی آثار شرعیۀ لوازم عقلی و لوازم عادی از لا تنقض

پس نتیجه اینطور شد که با بیان امام بزرگوار، ولو اینکه بین این بحث و بحث بعدی در کلام ایشان خلط شده، و در مقام تقریب هم آنجاهایی که تقریب بیشتر نیاز داشته است در کلام ایشان ملاحظه نمی شود، لکن روح بیان ایشان همین بود که من عرض کردم و کلام هم کلام بسیار متینی است، علت عدم جریان لا تنقض راجع به آثار شرعیۀ لوازم عقلی و لوازم عادی همین بود که شما ملاحظه فرمودید، که اصلا لا تنقض قصور دارد از اینکه اینها را بگیرد، یعنی این موارد تخصصا خارج است. مثل اینکه وقتی که شما گفتید: «اکرم کلّ عالم» چطور جاهلها خارج هستند؟ اگر از شما می پرسند که خروج جاهل از«اکرم کل عالم» به چه کیفیت است؟ شما می گویید: به عنوان تخصص خارج است نه به عنوان تخصیص و اشباه تخصیص.

خروج این آثار شرعیه ای که بر لوازم عقلی و عادی مترتب است از«لا تنقض الیقین بالشک» به این کیفیت است. یعنی اینها تخصصا خارجند، مصداق«لا تنقض الیقین بالشک» نیستند تا«لا تنقض الیقین بالشک» شامل آنها بشود. لذا اطلاق هم داشته باشد شامل نمی شود؛ قابلیت جعل تشریعی هم داشته باشد به فرض محال باز هم شامل نمی شود، برای اینکه عنوان محدود است، و تنها موارد«نقض الیقین بالشک» را شامل است، تا اینجا بحث اول ما تمام شد، و به نظر من دیگر نقطۀ ابهامی در این بحث باقی