سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 178

است. شما که استصحاب مطهریت می کنید، روی چه ملاکی می گویید: این عبا پاک است؟ روی چه ملاکی طهارت این عبا را بر این استصحاب مترتب می کنید؟ این طهارت که اثر مطهریّت ماء نیست و در«طهاره الید» هم شما استصحابی ندارید که بگویید:

حالت سابقه متیقنه دارد و یک استصحاب در«طهاره الید» جریان پیدا می کند و نتیجه آن استصحاب، «طهاره العباء» هست. پس چطور طهاره العباء بر این استصحاب شما ترتب پیدا می کند؟ این اشکال همان اشکالی بود که در لوازم عقلی و عادی گفته می شد.

امکان ثبوت حکم و موضوع با«لا تنقض الیقین بالشک»

اما یک اشکال اضافه ای هم در اینجا وجود دارد. اشکال اضافه این است که«لا تنقض الیقین بالشک» که دلیل تعبّد است، آیا این دلیل تعبّد می تواند هم حکم را ثابت بکند و هم می تواند موضوع حکم را ثابت بکند؟ ما می دانیم که بین موضوع و حکم، تقدم و تأخر موجود است. موضوع تقدم بر حکم دارد، یک دلیل واحد با یک لسان، چطور می تواند هم موضوع درست بکند و هم حکم درست بکند؟ مگر در ما نحن فیه این چنین است؟ بله. برای اینکه اگر شما بخواهید بگویید: «لا تنقض» هم طهاره الید را دلالت دارد و هم طهاره العباء را دلالت دارد، با توجه به اینکه طهاره الید موضوع برای طهاره العباء هست و متقدم بر طهاره العباء هست، معنایش این است که«لا تنقض الیقین بالشک، به لسان واحد» هم موضوع درست کن باشد، طهاره الید را ثابت بکند و هم حکم طهاره الید را که عبارت از طهاره العباء هست، چون این دوتا که در رتبه واحده نیستند. طهاره العباء مترتب بر طهارت الید است«و طهاره الید بمنزله الموضوع لطهاره العباء»، اگر بنا باشد که لا تنقضی که در مطهریت ماء حوض، جریان پیدا می کند هم طهارت الید را دلالت بکند و هم طهاره العباء را دلالت بکند، معنایش این است که«لا تنقض» هم موضوع درست می کند و هم حکم درست می کند درحالی که موضوع و حکم در رتبه واحده نیستند بلکه موضوع تقدم بر حکم دارد و این نظیر همان اشکالی است که در باب خبر واحد در کفایه هم ملاحظه فرمودید.

مرحوم آخوند در اخبار مع الواسطه هم آن اشکال را متعرض هستند، گفته اند: گاهی زراره می آید مستقیما برای ما قول امام را نقل می کند، در اینجا مخبر به خبر زراره، قول امام است. قول امام هم«حجه». اما یک وقت این است که واسطه در کار است، محمد بن