سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 188

جریان پیدا می کند، مفادش یک مفاد است، ما نمی توانیم بین این دوتا فرق بگذاریم، بگوییم: اگر در این مایع«مشکوک الخمریه»، استصحاب پیاده شود، معنای استصحاب «ثبوت الحرمه» است و اگر بینه بر آن قائم بشود، معنای بینه تعبد به خمریت است؛ هردو یک نتیجه دارد و بریک معنا دلالت می کند.

عدم فرق میان جریان استصحاب در حکم و موضوع

قاعده همین معنا را اقتضا می کند. آن چه که برای شما مشکوک است، آن چه که حالت سابقۀ متیقنه و حالت مشکوکه دارد، عبارت از نفس عنوان موضوع است، عبارت از نفس عنوان خمریت است، استصحابی که در خمریت جاری می شود، چه معنی دارد که ما بگوییم این استصحاب، خمریت را کنار می گذارد، موضوع را نادیده می گیرد، مستقیما شما را متوجه حرمت می کند؟ مثل اینکه شما استصحاب را در حرمت جاری کردید که نتیجه این بشود، بین جریان استصحاب در نفس حرمت و جریان استصحاب در خمریت، هیچ فرقی وجود نداشته باشد. معنای استصحاب حرمت، جعل حرمت است.

معنای استصحاب خمریت، هم شما می فرمایید جعل حرمت است. پس هیچ فرقی بین این دوتا وجود ندارد درحالی که قضیۀ متیقنه و مشکوکه در موضوعات و احکام، دو نحو و دو سنخ است. خمریت مشکوکه، غیر از حرمت مشکوکه است. عدالت مشکوکه، غیر از«جواز الاقتداء» مشکوک است. لذا استصحابی که در موضوع جاری می شود، همین مقدار بیشتر مفاد ندارد و همین مقدار بیشتر مدلول ندارد که می گوید: «تعبد بانّ هذا خمر».

در این صورت این سؤال برای شما پیش می آید که«تعبد بان هذا خمر، ما الذی یترتب علیه من الفائده»؟ فایده اش این است که شارع یک دلیل به نام«الخمر حرام» دارد، در این دلیل، خمر را به عنوان موضوع برای حرمت معرفی کرده، موضوع همیشه باید احراز بشود، موضوع باید تحقق پیدا بکند، تا«حرام» بر او بار بشود. وقتی که«الخمر حرام» را کنار«لا تنقض الیقین بالشک» که در موضوعات هم جریان پیدا می کند، بگذاریم، نتیجه این می شود؛ مثل اینکه شارع می فرماید: من خمر را به عنوان موضوع قرار دادم لکن بدان که یکی از راههای اثبات خمر به عنوان موضوع، استصحابی است که در خمریت جریان پیدا می کند. مثل اینکه یکی از راهها بینه ای است که به دلیل حجیت