سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 196

«لا تنقض الیقینی» که در خمریت جریان پیدا می کند، پنجاه اثر مترتب طولی را خود «لا تنقض» جعل بکند در یک مورد«لا تنقضی» که در خمر جریان پیدا می کند حرمت را جعل بکند، در آن مثال دیروز ارتداد را جعل بکند، اثری را که بر ارتداد بار است، جعل بکند. همۀ اینها را«لا تنقض» جعل بکند«لا تنقض» چطور می تواند اینها را جعل بکند؟ «لا تنقض» فقط شما را متعبد به موضوع خمریت کرد بعد دلیل«کل خمر حرام» پیاده شد، آن چه پیاده شد موضوع است برای دلیل دوم و سوم، یعنی بطوریکه دوم برای سوم، سوم برای چهارم، که هر اثری موضوع برای اثر بعدی است این مطلبی است عقلائی که قابل قبول است و متناسب با ادله و متناسب با لسان«لا تنقض الیقین بالشک» است.

فرق جریان لوازم عقلیه و آثار شرعیه بر لوازم عقلیه، با لوازم شرعیه

اینجا تذکر دو سه نکته لازم است: یک نکته این است که کسی خیال نکند که این مطلبی را که ما اینجا در آثاری که بر لوازم عقلیه یا لوازم عادیه مترتب می شود، ذکر کردیم، در آنجا هم همین بیان جریان پیدا بکند، نه در آنجا واضح است که این بیان جریان پیدا نمی کند، برای اینکه شما که حیات زید را استصحاب می کنید، معنی استصحاب حیات این است که شما را به حیات زید متعبد کرد، هر اثری که حیات زید برای آن اثر موضوع است، در شریعت دلیل آن اثر پیاده می شود. «اذا کان زید حیا لا یجوز التزویج بزوجته» پیاده می شود«اذا کان زید حیا لا یجوز تقسیم امواله» اینها پیاده می شود برای اینکه موضوع آن به استصحاب درست شد.

اما اگر یک اثری بر لازمۀ عقلی حیات زید بار شد، مثل همان مثال که اگر زید الان حیات داشته باشد، حتما باید هشتاد ساله باشد، حال اگر یک اثر شرعی بر هشتاد سالگی زید بار شد، شما نذر کردید که اگر زید که مثلا مورد علاقۀ شماست اگر سنش به هشتاد سالگی برسد، مثلا ده تا فقیر را اطعام بکنید. موضوع این حکم چیست؟ هشتاد ساله بودن. هشتاد ساله بودن از کجا ثابت شد، آیا وجدانا هشتاد ساله است؟ نه، استصحاب می گوید هشتاد ساله است؟ نه، استصحاب شما را متعبد به حیات کرده است، استصحابی که در حیات جریان پیدا می کند شما را به حیات متعبد کرده است این حیات موضوع هر اثری باشد دلیل آن پیاده می شود. اما من استصحاب حیات بکنم دلیلی که موضوعش هشتاد ساله بودن زید است، آن را بخواهم پیاده بکنم، چطور پیاده بکنم؟ چه چیزی آمده