سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 200

برای اینکه موضوع آن احراز نشده است، موضوع آن بدست نیامده تا اثر بر آن مترتب بشود. همین طور بلکه بالاتر آنجایی که مسألۀ ملازمه نباشد، بلکه مسألۀ لازم و ملزوم باشد، عکس آن لازم و ملزومی که ما دیروز و امروز ذکر می کردیم، در مسألۀ خمر مسألۀ لازم و ملزوم این بود که خمر ملزوم بود، حرمت لازم خمر بود و اثر دوم هم مترتب بر این لازم، اثر سوم هم مترتب بر اثر دوم، که ملزوم و لازم به طرف بالا می رفت.

اما اگر ما یک جایی را فرض بکنیم که خمریت نسبت به او لازم است، خمریت نسبت به حرمت ملزوم بود و حرمت، لازم خمریت، اما اگر یک جایی را عکس فرض بکنیم استصحاب را شما در خمریت جاری می کنید لکن این خمریت، لازمۀ یک مسأله ای باشد لازمۀ یک امری باشد که آن امر ملزوم خمریت باشد و بر آن امر یک اثر شرعی بار بشود، یا حتی خودش اثر شرعی باشد، منتهی عنوان اثر با ملزوم بودن نمی سازد، اگر فرض ملزوم کردیم، باید آن ملزوم را موضوع یک اثر خاصی قرار بدهیم، موضوع یک اثر شرعی قرار بدهیم. پس یک اثر شرعی روی یک عنوانی بار شده است که این عنوان را وقتی که با خمریت مقایسه می کنیم، می بینیم این عنوان ملزوم خمریت است و خمریت لازم اوست، متأسفانه استصحاب خمریت در رابطۀ با آن اثر هیچ نقشی نمی تواند داشته باشد. چرا؟ برای اینکه استصحاب خمریت شما را متعبد به خمریت می کند، تعبد به خمریت برای«لازم الخمریه» اثر دارد، تعبد به خمریت برای«کل خمر حرام» اثر دارد به لحاظ اینکه می گویید این ما را متعبد به موضوع کرد حکمش هم عبارت از حرمت است. اما اگر خمریت لازم یک عنوان دیگری شد، هزار مرتبه هم شارع شما را متعبد به خمریت بکند، اثر بر آن ملزوم مترتب شده، آن ملزوم را شما چطوری ثابت می کنید؟ آن ملزومی که موضوع برای اثر شرعی است شما چه راهی برای اثبات آن ملزوم دارید؟ استصحاب می گوید استصحاب در خمریت جاری است، راه دیگری برای احراز آن ملزوم دارید؟ فرض این است که ما راه دیگری برای احراز آن ملزوم نداریم.

جریان استصحاب، آثار شرعی مترتب بر لوازم لوازم

پس در عین اینکه ما با آن بیان دربارۀ آثار لوازم یک راهی پیدا کردیم و همۀ لوازم و لوازم لوازم در صورتی که شرعیه باشند، ترتب پیدا می کند، ولی دربارۀ ملزوم دست ما کوتاه است، هیچ راهی برای این معنا نداریم ولو اینکه اولین ملزوم هم باشد که خیلی هم