کتابخانه بالقرآن

سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 201

صفحه 201

واسطه نخورد، خمریت لازمۀ یک معنایی است که آن معنی موضوع برای یک اثر شرعی است. ما چطوری آن ملزوم را بواسطۀ استصحاب خمریت ثابت بکنیم تا آثار شرعیۀ مترتبۀ بر آن ملزوم ترتب پیدا بکند؟ پس این راه در عین این که منتج بود و مفید بود، ولی در عین حال این راه محدود است و اینطور نیست که ما بتوانیم بگوییم که چه لازم باشد، چه ملزوم باشد، چه ملازم باشد، همۀ اینها ترتب پیدا می کند. نه، فقط در بین همۀ اینها تقریبا یک مورد درست شد، استصحاب، آثار شرعی مترتب بر لوازم لوازم(با توجه به معنی لوازم) آثار شرعی مترتب بر لوازم شرعیه را ما می توانیم بار بکنیم، آن هم عرض کردم نه با تعبیر اینکه استصحاب این اثر را دارد، نه؛ استصحاب اثری ندارد لکن هرکدام به دلیل این که موضوع آنها تعبدا پیاده شده، حکمش هم پیاده خواهد شد.

اما تمامی موارد دیگر لوازم عقلیه و عادیه، ملازمات عقلیه و عادیه، ملزومات، آثار شرعیه ای که به توسط این لوازم و ملازمات و ملزومات در کار است، برای هیچ کدام از آنها، ما برای اینکه با استصحاب به آن آثار برسیم ولو در مسامحۀ در تعبیر، راهی برای آنها نداریم. در نتیجه استصحاب موضوعی فقط برای ترتب اثر خود این موضوع و آثاری که بر اثر بار می شود و آثاری که بر اثر الاثر الی ما شاء الله هرچه ترتب و طولیت پیدا کند، این آثار ترتب پیدا خواهد کرد.

نکتۀ سومی که برای مطالعه عرض می کنم این است؛ یک مورد در مسأله لوازم عقلیه و عادیه را استثنا کرده اند، یعنی یک جایی را با اینکه لازم عقلی و لازم عادی در کار است، مع ذلک گفته اند که مانعی ندارد و آن در جایی است که وجود این واسطه و ثبوت این واسطه، خفی باشد. «اذا کانت الواسطه خفیا» ولو اینکه این واسطه عقلی است مع ذلک آثار شرعی مترتب بر این واسطه ترتب پیدا می کند. حالا باید بحث بکنیم که مراد از خفی بودن واسطه چیست و چرا این صورت را مستثنی از آن ضابطۀ کلی قرار داده اند و در اینجا آثار شرعی مترتب بر واسطۀ عقلی را مثلا مترتب کرده اند؟ ان شاء الله.

پرسش:

1 - مراد از اثبات آثار دوم و سوم و... بدلیل استصحاب در موضوع اول چیست؟

2 - فرق جریان لوازم عقلیه و آثار شرعیه بر لوازم عقلیه، با لوازم شرعیه در چیست؟

3 - عناوین در آثار بر لوازم در اصل مثبت را ذکر کنید.

4 - در جریان استصحاب، فقط آثار شرعی مترتب بر لوازم لوازم باید باشد، یعنی چه؟