سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 208

می کنید؟ ما در جواب شما عرض می کنیم که این مسکریّت ولو اینکه واسطۀ عقلی است، اما عرف این واسطه را نمی بیند، عرف اعتنای به این واسطه ندارد، عرف حرمت را در رابطۀ مستقیم با خمریّت می بیند. لذا وقتی که استصحاب خمریّت را جاری می کند فوری «کل خمر حرام» را پشت سرش بار می کند به همان صورتی که سابق عرض کردیم، استصحاب می گوید: «تعبّد بأن هذا المایع خمر» دلیل شرعی هم می گوید«کلّ خمر حرام» آن صغری و این کبری نتیجه می دهد که«هذا المایع خمر حرام».

اگر بگوییم: ایها العرف اینجا واسطۀ عقلیّه مطرح است. استصحاب خمریّت باید مسکریّت را اثبات بکند و اثر حرمت هم بر مسکریّت ترتب پیدا کرده است و مسکریّت لازمۀ عقلی خمریّت است. عرف می گوید: نه من این چیزها سرم نمی شود نه اینکه با نظر مسامحی متوجه نمی شوم، با نظر دقی نمی فهمم این حرفها را، با نظر دقی می گویم شارع گفته«الخمر حرام». استصحاب هم که می گوید: «تعبد بأن هذا المایع خمر» موضوع برای «الخمر حرام» درست شد و نتیجه حرمت این مایع است. دیگر مسألۀ مسکریّت به عنوان یک واسطۀ عقلّیه و به عنوان اینکه اثر بر این واسطه مترتب است، نه بر این خمری که شما استصحاب خمریّتش را می کنید، عرف می گوید: ما این حرفها را نمی فهمیم، در رابطۀ با«الخمر حرام» غیر از اینکه تمام الموضوع برای حرمت، خمر است چیز دیگری برای ما مطرح نیست ما هم که استصحاب خمریّت را جاری کردیم«لا تنقض الیقین بالشک» هم می گوید«تعبد بخمریّه هذا المایع» پس موضوع در«کل خمر حرام» هم تحقق پیدا کرده و حرمت در اینجا بار می شود. لذا مسألۀ خفاء الواسطه روشن شد که معنایش چیست؟

مراد از معنای خفای واسطه از نظر عرف

معنای خفاء الواسطه«عدم اعتناء العرف بالواسطه و عدم رؤیت العرف الواسطه» عرف این واسطه را نمی بیند، اعتنایی به این واسطه ندارد، برای این واسطه هیچ حسابی باز نمی کند، نه با نظر مسامحی و نه با نظر دقیقی که خودش دارد، هیچ اعتنایی به این واسطه و وساطت این معنا ندارد. پس هم معنای خفای واسطه روشن شد و هم علت اینکه چرا در اینجا اصل مثبت حجت است، به حسب واقع اصل مثبت شد، برای اینکه خمریّت را که داریم، لازمۀ عقلی آن اسکار است و از نظر عقل هم اثر بر اسکار مترتب