سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 216

فردا حرام است؟ موضوع حرمت«اول الیوم» است این«اول الیوم» از کجا احراز شد؟ این اول الیوم از کجا بدست آمد؟ عرفه«تاسع ذی الحجه» است، این تاسع از کجا بدست آمد؟ عید قربان، عاشر ذی الحجه است، این عاشر از کجا ثابت شد تا عنوان عید قربان داشته باشد؟

لذا این یک مشکلۀ مهمی در این باب است. مخصوصا با توجه به این نکته که آیا این عنوان اول بودن یک عنوان مرکبی است یا یک عنوان بسیطی است؟ «اول الیوم من شوال»، نفس این صفت اول بودن، آیا این عنوان اول بودن یک عنوان بسیط است و معنایش همان مبدئیت است؟ یا اینکه یک عنوان مرکبی است که ترکیب از این شده باشد، یعنی امروز جزء شوال باشد، و دیروز گذشته جزء شوال نباشد؟ این معنای اول بودن است که مرکب از یک وجود و عدمی است؟ امروز جزء شوال بودن، دیروز گذشته جزء شوال نبودن، اینها دو جزئی هستند که مرکبی را بنام اوّل بودن تشکیل می دهند. یا این که نه، اول بودن یک معنای بسیطی است؟ آغاز بودن، مبدأ بودن این که دیگر ترکیب در آن وجود ندارد، این یک معنای بسیطی است، مبدئیت یکی از حقایق است، یکی از اوصاف واقعیه است.

مراد از اول بودن و مرکب یا بسیط بودن آن

اگر ما اوّل بودن را یک معنای مرکبی بگیریم، می شود یک راه حلی برای آن درست کرد، راه حلش این است، می گوییم: این یوم الشکی که شما استصحاب را در آن جاری کردید، مگر به استصحاب نگفتید: امروز شوال نیست و رمضان است چرا؟ فردای این یوم الشک هم که شما قاطع هستید به اینکه از شوال است، منتها اول بودن آن را نمی دانید، این نکته در ذهن شما باشد، که فردای«یوم الشک کونه من شوال» مسلم است.

اما«کونه اول الشوال» مشکوک است. برای اینکه احتمال می دهیم یوم الشک جزء شوال بوده، اگر یوم الشک جزء شوال بود، فردا دوم شوال است. اگر یوم الشک جزء رمضان بود، فردا اول شوال است. و شک شما که زائل نشده است. همان شکی که در یوم الشک مطرح بود، فردا هم مطرح است. منتها در یوم الشک بعنوان رمضان مطرح است. فردا بعنوان اول بودن و ثانی بودن شوال مطرح است.

اگر ما اول بودن را یک عنوان مرکبی گرفتیم، می توانیم بگوییم: فردای یوم الشک که