سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 234

می گوید: معنای عبارت«الخمر حرام»، این نیست که چنین معنا بکنیم، بگوییم: «جعل الشارع طبیعه الخمر محرمه» و الف و لام را هم الف و لام جنس و تعریف جنس بگیریم و ناظر به ماهیت و ناظر به طبیعت و بگوییم: «الخمر حرام؛ یعنی طبیعه الخمر بما هی طبیعه الخمر، محکومه بالحرمه و محکومه بالنجاسه»، نه این طوری ما معنا نمی کنیم. ما «الخمر حرام» را به صورت یک قضیۀ حقیقیه معنا می کنیم که قضیۀ حقیقیه، معنایش این است: «کل مایع وجد فی الخارج و کان خمرا» این«یکون محرما»، اگر«الخمر حرام» به این صورت معنا شد، اینجا دیگر حکم ابتدائا روی مصادیق رفته، حکم مستقیما روی افراد رفته، دیگر مسألۀ کلی و فرد در اینجا مطرح نیست بلکه همانی را که استصحاب در آن جاری می کنید، همان مستصحب شما با اینکه جزئی است و با اینکه فرد است، مع ذلک موضوعیّت برای حرمت دارد. «خمریه هذا الماء» این«موضوعه للحرمه، خمریه هذا المایع موضوعه للنجاسه».

در حقیقت، راه حلی را که ایشان برای این مسأله در نظر گرفتند، این است که ما ابتدائا آثار و احکام را در رابطۀ با کلی و طبیعی قرار ندهیم«الخمر حرام» را به آن کیفیتی که ملاحظه فرمودید، معنا نکنیم بلکه به این نحوی که رجوع به قضیۀ حقیقیه می کند و البته این نکته را هم ایشان تذکر می دهند که حالا که ما می خواهیم مستقیما، بگوییم:

حرمت در رابطۀ با افراد است، باز کسی این اشتباه را نکند که آن خصوصیات فردیه، مثل اینکه این خمر مثلا«فی هذا الزمان» است، «فی هذا المکان» است، «فی هذا الظرف» است، یا به دست کی ساخته شده است؟ این خصوصیات را نمی خواهیم بگوییم که دخالت در حرمت و نجاست دارد، فقط می خواهیم این معنا را بگوییم: موضوع خود همین وجودات خارجیه است و همین مصادیق است، بدون این که خصوصیات فردیه، در این معنا نقش داشته باشد و اگر مسأله را به این کیفیت بررسی بکنیم، شما وقتی که استصحاب خمریت این مایع را جاری کردید، اثر خودش بر آن بار می شود برای اینکه موضوع اثر خودش است، موضوع برای حرمت خودش است، موضوع برای نجاست خودش است. این هم یک راهی بود که بعض الاعلام برای حل اشکال در نظر گرفتند.

اشکال استاد به بعض الاعلام برای ترتیب اثر بر فرد

لکن اشکالی که به این حرف هست، این است که ما عبارت«الخمر حرام» را با اینکه