سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 235

خمر«لفظ وضع للطبیعه و الماهیه» و الف و لامی که سرش درآمده، الف و لام جنس و تعریف جنس است، بخواهیم چنین معنا بکنیم، بگوییم: «کل مایع وجد فی الخارج و کان خمرا فهو حرام»؛ یعنی حکم را از طبیعت به حسب ظاهر دلیل، منصرف کنیم و مستقیما ببریم روی موجودات خارجیۀ«محققه الوجود» یا«مقدره الوجود»، این شاید با ظواهر تعبیرات و لسان آیات و روایات، تطبیق نمی کند.

ببینیم راه حلی انسان می تواند درست بکند که هم حکم ابتدائا روی طبیعت بار شده باشد و هم از آن طرف بگوییم: استصحاب فرد برای ترتیب آثار کلی، استصحاب مثبت است، لکن درعین حال، ما نحن فیه را از مثبتیّت بیرون بیاوریم و یک راهی درست بکنیم برای اینکه ما نحن فیه مثبت نباشد. ظاهرا اینجا تنها راه، همین راهی است که سیدنا الاستاذ الاعظم الامام(مد ظله العالی) از کلامشان استفاده می شود، ایشان این راه را طی کردند و تقریبا بهترین راه برای حل اشکال، با توجه به ظواهر تعبیرات ادلّه و لسان آیات و روایات، همین راهی است که ایشان ذکر فرمودند که من اجمالا اشاره می کنم، شاید یک مقدار تفصیلش موکول به بحث بعد بشود.

راه حل حضرت امام(ره)؛ کلی متشخص در خارج

اجمال این راه این است که ایشان می فرماید: ما سه تا مطلب در استصحاب خمریت «هذا المایع» داریم: یک مسأله، مسألۀ فرد است که عبارت از همان مستصحب شما است ابتدائا، استصحاب خمریت«هذا المایع» با توجه به جهات جزئی و جهات فردی آن. یک عنوان دیگری هم داریم که عنوان کلی است که همان کلی و فردی بود که تا به حال این دوتا را در مقابل هم قرار می دادیم، می گفتیم: استصحاب فرد، اثر کلی را نمی تواند اثبات بکند و استصحاب کلی، اثر فرد را نمی تواند اثبات بکند. اما یک عنوان سومی هم اینجا داریم و آن کلی متشخص در خارج است.

ما وقتی که وارد بحث کلی می شویم، یک وقت خود کلی را«بما انه کلی و بما انّه طبیعی مع قطع النظر عن التشخص فی الخارج و مع قطع النظر عن الوجود فی الخارج» ملاحظه می کنیم، که شما از آن تعبیر به کلی طبیعی می کنید. اما یک وقت کلی را به لحاظ وجودش در خارج و به جهت تشخص آن در خارج در نظر می گیرید که این همانی است که شما در مقام بیان عبارت می گویید: «الکلی بوصف التشخص الخارجی، بوصف