سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 259

استصحاب بقای شرط چه اثری ترتب پیدا می کند؟ خود شرط که مجعول شرعی نیست، و اثری هم که شرعا مجعول شده باشد بر آن نمی تواند ترتب پیدا کند. و اصلا اثر شرعی در اینجا مطرح نیست که ما با استصحاب وجود شرط آن اثر شرعی را مترتب کنیم.

اشکال اصلی در مسأله این است.

جواب مرحوم آخوند(ره) بنابر ترتب اثر شرطیت

مرحوم آخوند این اشکال را خواسته اند با همان بیانشان جواب بدهند، که ما استصحاب شرط را جاری می کنیم، لکن اثر شرطیت را بر آن مترتب می کنیم. ما عرض کردیم که شرطیت هم اثر شرط نیست، و هم شرطیت مشکوک نیست که ما بخواهیم استصحاب را بخاطر شرطیت جاری کنیم، آن چه که مشکوک است بقای خارجی وضو است، و اما«شرطیه الوضوء للصلاه» هیچ قضیه مشکوکه ای ندارد که ما بخواهیم با استصحاب وضو مسأله شرطیت را در اینجا ثابت کنیم، این مشکل در اینجا پیدا شده است.

مخصوصا چیزی که مزید بر اشکال شده، و اشکال را مشکل تر کرده است این است که گفته اند: استصحاب وجود شرط جریان پیدا می کند، استصحاب وجود جزء جریان پیدا می کند، اما استصحاب عدم المانع جریان پیدا نمی کند.

مثلا گفته اند: یکی از موانع نماز پوشش مصلی است، «ما لا یؤکل لحمه» را، لباسی که از اجزای«غیر مأکول اللحم» تهیه شده است، نباید مصلی استفاده کند.

حالا اگر مصلی لباسی پوشیده و شک می کند که این از اجزای«غیر مأکول اللحم» هست یا نه؟ بیاید استصحابی جاری کند، «استصحاب عدم لبس اجزاء غیر مأکول اللحم» بگوید قبل از آنکه من این لباس را بپوشم«لابس اجزاء غیر مأکول» نبودم، حالا شک دارم که لابسیت نسبت به اجزاء غیر مأکول اللحم پیدا کردم یا نه؟ استصحاب عدم را جاری کنم، یا مثلا در بدن شما قبل از آن که شروع به غسل کنید، مانعی وجود نداشت، شک کردید که در حال غسل مانعی پیش آمد یا نیامد؟ گفته اند: استصحاب عدم المانع نمی تواند جریان پیدا کند، اما استصحاب وجود شرط یا استصحاب وجود جزء جریان پیدا می کند. این اشکال، اشکال بسیار مهمی است، و با این بیان مرحوم آخوند حل نمی شود.