سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 264

پیدا نکرده اند.

کلام حضرت امام(ره) در مورد اثر شرعی مترتب بر وجود شرط

ایشان یک راهی را ذکر می فرمایند، بعد در این راه مناقشه می کنند، اگرچه بعد تا حدی تأیید می فرمایند. این راه تقریبا باطل است، توضیح آن چنین است که اگر کسی بگوید: همانطوری که شما در استصحاب خمریت این مایع یک صغرا و کبرایی درست می کردید، استصحاب را در صغری، و کبری را هم دلیل شرعی، به استصحاب خمریت می گفتید: «خمریه هذا المایع محفوظه باقیه متحققه» و بعد کبرای«کل خمر حرام» هم پیاده می شد، و حکم می کرد«حرمت مستصحب الخمریه» را، ایشان می فرمایند: کسی ممکن است نظیرش را در اینجا پیاده کند، به این صورت که بگوید: «لا صلاه الا بطهور» معنایش این است که«الصلاه تتحقق مع الطهور»، معنایش این است که نماز با طهور محقق می شود، مثل این که عبارت روایت را شما اینجوری از اول گرفته باشید، که فرموده باشد«الصلاه تتحقق مع الطهور»، این به منزلۀ کبرای کلیه.

بعد که شما استصحاب طهارت را جاری کردید و با آن طهارت را ثابت کردید، «الصلاه تتحقق مع الطهور» پیاده می شود که به منزلۀ کبرای کلیه است، طهور را که استصحاب درست کرد، روایت می گوید: «الصلاه تتحقق مع الطهور»، پس چطور استصحاب خمریت«کل خمر حرام» را پیاده می کند؟ استصحاب طهور هم«الصلاه تتحقق مع الطهور» را پیاده می کند.

جواب این حرف همانطوری که خودشان هم اشاره فرموده اند این است که«لا صلاه الا بطهور» ارشاد به شرطیت است، یعنی ناظر به جانب نفی است، نه ناظر به جانب اثبات، می خواهد بگوید: صلات بدون طهارت تحقق پیدا نمی کند. در حقیقت معنای «لا صلاه الا بطهور»، «لا تتحقق الصلاه بدون الطهور» است. آن هم به معنای ارشاد به شرطیت، به معنای اینکه«الصلاه مشروطه بالطهور، و الطهور شرط لها»، لسان دلیل لسان نفی است، نه لسان اثبات. و علاوه این«الصلاه تتحقق مع الطهور»، معنایش چیست؟ اگر ما مسألۀ شرطیت را کنار بگذاریم، آیا این عبارت ناظر به مقام امتثال است یا ناظر به مقام جعل است؟ «لا صلاه الا بطهور» مقام جعل را دارد دلالت می کند. به مقام تقنین دارد دلالت می کند نه به مقام تحقق در خارج.