سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 316

برگردد به همان قضیۀ سالبه به انتفای موضوع و الاّ اگر استصحاب در قضیۀ سالبۀ به انتفای موضوع جریان پیدا نکند که تحقیقا هم پیدا نمی کند، اینجا مسأله این است که چه وقت موت زید، غیر متقدم بر موت عمر بوده است؟ یا به تعبیر دیگر، کی«لیس موت زید متقدما علی موت عمرو» به نحو لیس ناقصه، حالت سابقه داشته است که شما این حالت سابقه را به استصحاب ادامه بدهید؟ نتیجۀ ادامۀ در اینجا، هم این است که اثر را بار بکنید برای اینکه موضوع اثر، عدم است. موضوع اثر، لیس به نحو لیس ناقصه است. لذا این صورتش بلا اشکال و بلا تردید مثل همان کان ناقصه، محل استصحاب و مجرای استصحاب نیست.

امّا جایی که عدم، به نحو لیس تامه و به نحو عدم محمولی، موضوع برای یک اثر شرعی قرار بگیرد، آیا در اینجا استصحاب می تواند جریان پیدا بکند، یا نه؟ در این رابطه، کلام مرحوم آخوند را که اساس همۀ بحثها را در این رابطه تشکیل می دهد، به دقّت ان شاء الله مطالعه بفرمایید برای بعد.

پرسش:

1 - بیان تحقق فاعل در کان تامه و اتصاف موضوع به محمول در ناقصه به چه معنا است؟

2 - نفی ترتب اثر؛ نتیجۀ استصحاب عدمی است، یعنی چه؟

3 - جریان استصحاب با کان تامه و عدم جریان آن با کان ناقصه را توضیح دهید.

4 - چه اشکالی به مرحوم آخوند(ره) در عدم جریان استصحاب با کان ناقصه وجود دارد؟

5 - فرق لیس تامه یا عدم محمولی با لیس ناقصه یا عدم نعتی در چیست؟