سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 333

درحالی که یقین دارید که«لو کان فی الماشین» قطعا کشته شده بود، اما این سبب نمی شود که به استصحاب لطمه ای وارد بیاید، تمام شکهایی که برای انسان پیدا می شود معمولا از همین راهها پیدا می شود، انسان دو قضیۀ تعلیقیه متیقنه را کنار هم می گذارد، ولی چون موضوع این قضیه تعلیقیه برای او روشن نیست حالت شک برای او پیش می آید که بالاخره آیا نتیجه آن است که در آن قضیه است یا نتیجه آن است که در این قضیه است؟ عدم کریت در روز شنبه بوده است، در روز یکشنبه و دوشنبه هم مجموعا علم به حدوث ملاقات و کریت پیدا کردید، لکن این دو علم برای شما این شک را بوجود آورده است، که آیا در زمان ملاقات، کریت تحقق داشت یا نه؟ عدم کریت الی زمان الملاقات را استصحاب می کنید.

چه مانعی از این استصحاب وجود دارد؟ و چه چیزی می تواند رادع از این استصحاب بشود؟ یقین به اینکه اگر ملاقات در روز دوشنبه واقع شد، پس کریت در روز شنبه بوده است، پس آن حالت منتقض شده است، اینها همه قضایای تعلیقی است، و این قضیۀ تعلیقی خودش منشأ شک است، شک که پیدا شد موضوع برای استصحاب تحقق پیدا می کند، پس خلاصۀ این اشکالی که به ذهن من می آید نسبت به بیان مرحوم آخوند این بود که شما شبهه مصداقیه«لا تنقض الیقین بالشک» درست نکردید، شما، ما را بین دو یقین قرار دادید، و قرار داده شدن بین دو یقین نه تنها مانع از استصحاب نمی شود، بلکه خودش محقق استصحاب است، یعنی ایجاد شک می کند، و شک موجب جریان استصحاب خواهد بود. اشکال دیگری هم کثیری از محققین به مرحوم آخوند کرده اند که آن اشکال را بعدا«ان شاء الله» ملاحظه می کنید.

پرسش:

1 - نظر مرحوم آخوند(ره) در مورد تردید در زمان شک به زمان یقین چیست؟

2 - مورد جریان استصحاب عدم با فرض عدم مانع را بیان کنید.

3 - اشکال استاد به مرحوم آخوند(ره) در جریان استصحاب عدم چیست؟

4 - دوران امر میان دو یقین را توضیح دهید.

5 - شک در مورد یقین در دو قضیۀ تعلیقیه، چه آثاری دارد؟