سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 34

که زید صداقتش را با مولی از دست داده است، شکی در بقای وجوب اکرام علی تقدیر المجیء ندارد؟ یقین به حکم تعلیقی و شک در بقای حکم تعلیقی«لا تنقض الیقین بالشک» می گوید: استصحاب بکن، نقض نکن یقین خود را به شک، یقین به حکم را با شک در بقا زیر پا نگذار، حکم متیقن را به همان کیفیتی که بوده، با توجه به شک در بقا، بنابر بقا و دوام آن بگذار.

عدم لزوم تعلق یقین به حکم تنجیزی

بعد از آنکه ما درست محل نزاع در باب استصحاب تعلیقی را ملاحظه می کنیم و با توجه به جهت اساسی محل بحث از نظر جریان«لا تنقض الیقین بالشک» ما هیچ کمبود و هیچ قصوری ملاحظه نمی کنیم، هیچ اشاره ای در«لا تنقض الیقین بالشک» به این معنا نیست که یقین شما حتما باید به یک متیقنی که عبارت از حکم تنجیزی باشد، تعلق گرفته باشد! مسأله تنجیز و تعلیق در«لا تنقض الیقین بالشک» مطرح نیست. باید یقین فعلی و شک فعلی، یعنی یقین به حدوث و شک در بقای متیقن باشد. حکم«ایّ حکم کان، سواء کان تعلیقیا ام تنجیزیا». اگر کسی بگوید: در حکم تعلیقی اصلا حکمی قبل از حصول معلق علیه وجود ندارد، می گوییم: بله، حکم فعلی وجود ندارد، اما حکم تعلیقی تحقق داشته است. در مثال«ان جائک زید فاکرمه» شما به وجدان خود مراجعه کنید، وقتی مولی گفت: «ان جائک زید فاکرمه» آیا بعد از گفتن، برای عبد یقین به حکم پیدا شد یا نه؟ بلا اشکال یقین به حکم پیدا کرد. چه حکمی؟ حکم تعلیقی. حالا شک می کند در بقای این حکم تعلیقی. منشأ شک هم این است که رفاقت زید با مولی تمام شده است، موضوع عوض نشده است، زید همان زید است، رفاقت و عدم رفاقت که موضوع را تغییر بدهد، از حالات موضوع است، از عوارض موضوع است، و الاّ نگفته که«ان جائک زید فی حال کونه صدیقا لی» این قید که در حکم مولی مطرح نشده است، این حالت در حکم مولی نقش ندارد، یعنی به صورت قیدیت مطرح نیست، فقط در آن حالی که این حکم صادر شد، «کان زید صدیقا للمولی»، و الان این صداقت ازبین رفته است. لذا ما شک می کنیم که آیا حکم«ان جائک زید فاکرمه» با رفتن صداقت زید، از بین می رود؟ یا با رفتن او از بین نمی رود؟ از ناحیۀ مولی هم خبری نشد، مولی هم که نیامده «ان جائک زید فاکرمه» را نقض بکند، بلکه مولی خودش«لا تنقض الیقین بالشک» را