سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 341

پس این مثل یک حالت سابقه است، وقتی که این معنا شد، ما شک داریم در اینکه آن جنابت حادثۀ«عقیب خروج هذا المنی»، آیا مرتفع شده یا نه؟ اینجا است که مسأله باز اتصال زمان شک به یقین و عدم احراز اتصال زمان شک به یقین مطرح می شود.

فرق میان جریان استصحاب شخصی و استصحاب کلی

ایشان در جواب می فرمایند: شما اینجا که اشاره می کنید به این منی موجود و می گویید: «عند خروج هذا المنی» مکلف جنب است، جنابت را به صورت استصحاب شخصی، کسی می خواهد مثلا جاری بکند، یا به صورت استصحاب کلی، اگر به صورت استصحاب شخصی، کسی بخواهد با مسأله برخورد کند، ما غیر از آن سه حالتی که عرض کردیم، در مکلف چیزی نمی بینیم. مکلف اول صبح«کان جنبا»، اول ظهر«کان متطهرا»، ساعت دوی بعد از ظهر هم شاک در حدوث و عدم حدوث جنابت است، شاک در تحقق و عدم تحقق جنابت است، غیر از این سه حالت، ما نمی بینیم. اما اگر بگویید: نه ما به شخص کاری نداریم، ما شبیه استصحاب کلی، ممکن است در اینجا، آن مسأله را مطرح کنیم، بگوییم: همان طوری که در استصحاب کلی قسم ثانی، مردد«بین مقطوع الزوال و مقطوع البقاء» بود، مع ذلک استصحاب جاری می شد، اینجا هم کلی جنابت، مردد«بین مقطوع الزوال و مقطوع البقاء» است؛ یعنی اگر جنابت صبح باشد، قطعا زائل شده و اگر جنابت در خواب بعد از ظهر باشد، قطعا باقی است. پس«ربما یقال» به اینکه شبیه استصحاب کلی، در اینجا جریان پیدا بکند.

جوابش این است که اینجا مغالطه ای شده است. در استصحاب کلی، امر کلی از نظر مصداق، مردد بین دو فرد بود. ما از اول نمی دانستیم که کلی، در ضمن یک فرد«طویل العمر» تحقق پیدا کرده، یا از اول در ضمن یک فرد«قصیر العمر» تحقق پیدا کرده که مسأله وجود یک فرد بود، منتها آن فرد مردد بین«طویل العمر و قصیر العمر» بود، اما در ما نحن فیه، یک فرد از کلی مسلم است، فرد دیگرش مشکوک است. پس مسألۀ تردد فرد نیست، یک فرد از جنابت، جنابت صبح، قطعا زائل شد. پس این فرد، دیگر بحث ندارد.

فرد دیگر جنابت، از اول«مشکوک الحدوث» است، از اول«مشکوک التحقق» است.

پس صرف اینکه ما اینجا کلمۀ«مقطوع الارتفاع و مقطوع البقاء» را می آوریم، دلیل بر این نیست که این همان استصحاب کلی قسم ثانی است؟ استصحاب کلی قسم ثانی در