سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 344

«نقض الیقین بالشک» است؟ آن را از جریان استصحاب بیرون برده اند، گفته اند: همان طوری که در شبهات مصداقیۀ عناوین ادلۀ دیگر، نمی توانیم به آن ادله تمسک کنیم، در «لا تنقض الیقین بالشک» هم مسأله این طور است.

موردی را روز گذشته ذکر کردیم؛ لکن یکی دو مورد دیگر هم - برای این که این مسأله تثبیت بشود و یک وقت فکر نشود که اینجا ممکن است شبهۀ مصداقیه درکار باشد، لازم است ذکر بشود: یک مورد این است - البته این مورد خیلی به نظر ابتدائی، روشن است - اگر شما فرض کنید به فسق زید یا عدم عدالت زید در یک زمانی یقین داشتید، الان که فکر می کنید، شک می کنید که آیا این زید باقی بر عدم عدالت هست یا باقی بر عدم عدالت نیست؟ لکن احتمال می دهید که در فاصلۀ بین یقین به عدم عدالت و شک در بقا، یک یقین به عدالتی فاصله شده باشد، چون نسبت به یقین در زمان سابق، انسان می تواند تردید بکند که آیا یک ماه پیش، یقین داشته یا نه؟ اینجا آیا استصحاب جاری می شود یا جاری نمی شود؟ مثلا یک سال قبل، «زید کان فاسقا قطعا» بدون هیچ تردید، الان شک دارید در اینکه«فاسق او لیس بفاسق؟» لکن احتمال می دهید که شش ماه قبل، شما در چند روزی، یقین به عدالت زید برایتان پیدا شده، این مثال به حسب ظاهر، برای اینهایی که در اینجا شبهۀ مصداقیه برای«لا تنقض» درست می کنند، مثال خوبی است، می گویند: اینجا استصحاب جاری نمی شود. چرا؟ برای اینکه احتمال می دهیم که یقین به فسق یک سال قبل، به یقین به عدالت شش ماه پیش، منتقض شده باشد«و نقض الیقین بالیقین» تحقق پیدا کرده باشد، پس یک طرف احتمال«نقض الیقین بالیقین» است در صورتی که شما شش ماه قبل، یقین به عدالت پیدا کرده باشید، یک طرف احتمال«نقض الیقین بالشک» است در صورتی که شش ماه پیش هم، شما حالت شک داشته باشید، اینجا چطور می توانیم به«لا تنقض الیقین بالشک» تمسک بکنیم؟ ما احتمال می دهیم یک طرف قصه«نقض الیقین بالیقین» است و یک طرف«نقض الیقین بالشک» است، «فلا یجری الاستصحاب» برای اینکه شبهه مصداقیه است.

«نقض الیقین بالشک» در شک ساری

جواب این مسأله این است: شما اگر یقین هم داشته باشید، به این که شش ماه قبل، یقین به عدالت داشته اید لکن شکی که الان برای شما پیدا می شود، این شک به صورت