سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 348

الان شک در بقا هست. نگویید: قسم می خورم که شش ماه قبل، یقین به عدالت بوده، می دانیم، ولی آن یقین الان منتفی شد، تبدل پیدا کرد و قاعده ای هم به نام قاعده یقین حجیت ندارد.

بله، اگر کسی در مقابل استصحاب، عقیده اش این باشد که همان طوری که استصحاب حجت است، یک چیزی دیگری هم به نام قاعدۀ یقین، حجیت دارد. در این صورت ما حکم به عدالت می کنیم برای اینکه شش ماه قبل علم به عدالت داشتیم. اما بعد از آن که دانستیم که این قاعده، فاقد حجیت است و دلیل بر حجیت ندارد، آن جهت نفسانی که الان در ما موجود است، این است علم به فسق زید یک سال قبل و شک در بقای فسق زید شش ماه قبل، غیر از این ما مسأله ای نداریم. این حقیقتا«لا تنقض الیقین بالشک» است.

(سؤال... و پاسخ استاد): این«نقض الیقین بالشک» است، احراز اتصال؛ یعنی این مصداق«لا تنقض الیقین بالشک» است، این را باید احراز کرده باشید.

(سؤال... و پاسخ استاد): متصل باشد، معنایش این نیست که نفس این دو صفت اتصال داشته باشد، الان که نفس این دو صفت هر دو وجود دارد، اتصال یعنی چه؟ متیقن و مشکوک بهم متصل باشد؛ یعنی در فاصلۀ بین متیقن و مشکوک، در این فاصله یک یقین به خلافی فاصله نشده باشد، این معنای اتصال است.

(سؤال... و پاسخ استاد): معنای احتمال که خودش شک است، اصلا هر استصحابی معنایش این است، معنای استصحاب، شک است. یک مثالی هم می آوریم که روشن بشود. این که شما منشأ شک را بیان می کنید، یک سال قبل«کان فاسقا»، الان هم شک دارم بر اینکه فاسق است یا نیست؟ بین این علم به فسق و شک در بقای فسق، مدتی یقین فاصله شده بود که الان آن یقین رفت، اثرش هم رفت، شک به همان متعلق یقین، متعلق شده است. قاعدۀ یقین و شک هم اعتبار ندارد.

عدم شبهۀ مصداقیۀ برای«لا تنقض»

اما حرفی که الان می گوییم، عبارت از این است که اصلا شبهۀ مصداقیۀ«لا تنقض»، غیر قابل تصور است. مسأله مهم این است که اصلا«لا تنقض»، شبهۀ مصداقیه ندارد.

«لا تشرب الخمر» دارد. «اکرم عالم» هم دارد. «اکرم العادل» هم دارد. همۀ عناوین را دارد،