سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 351

مشکوک، کاملا اتصال محفوظ است. پس«نقض الیقین بالیقین» کجا است؟

این در موردی است که شما یقین دارید به اینکه شش ماه قبل، یقین به عدالت پیدا کردید اما اگر حالا احتمال می دهید که در شش ماه قبل، یقین به عدالت پیدا کردید، دیگر مسأله روشن است.

یک نکته ای در اینجا دارد که این را عرض بکنیم و آن این است که تا یک کلمۀ یقینی در اینجا مطرح می شود، خیال می کنند مسأله را داخل در نقض یقین به یقین وارد کنند و یا لااقل شبهۀ مصداقیه درست می کنند در حالی که در اکثر استصحاب ها که ما جاری می کنیم، همین مسأله وجود دارد. شما قبل از ظهر محدث بودید یقینا، احتمال می دهید که اول ظهر وضو گرفته باشید، الان نمی دانید مسأله چطوری است؟ قبل از ظهر قطعا محدث بودم، احتمال می دهم اول ظهر وضو گرفته باشم، لذا الان نمی دانم وضع چطوری است، محدث هستم یا متطهر؟

یقین به نقض حالت سابقه

نکته اش این است: شما اگر اول ظهر وضو گرفته باشید، در همان اول ظهر یقین به زوال حدث پیدا کردید یا نه؟ آدمی که وضو می گیرد، یقین به زوال حدث پیدا می کند، پس الان که احتمال می دهید که این حدث شما باقی باشد یا نه؟ منشأ این احتمال این است که شما احتمال می دهید اول ظهر وضو گرفتید، اگر اول ظهر وضو گرفته باشید، قطعا در آن حال یقین به نقض حالت سابقه برایتان پیدا شده است. پس چون این احتمال را می دهید، این شبهۀ مصداقیۀ«لا تنقض» است. اگر این هم شبهۀ مصداقیه است، استصحاب را کنار بگذارید برای اینکه خیلی از موارد استصحاب این طور است. آدمی که وضو گرفته، الان شک می کند در اینکه وضو دارد یا نه؟ چرا شک می کند که وضو دارد یا نه؟ برای اینکه احتمال می دهد مثلا در این خلال، حدثی از او خارج شده است. در آن حال خروج حدث، بازهم آدم تردید دارد یا متیقن است؟ در حال خروج حدث که آدم یقین دارد که وضویش از بین رفته است. پس الان که شما تردید می کنید، احتمال می دهید که حدثی خارج شده باشد که«فی حال خروج الحدث»، شما یقین به زوال وضو داشتید. پس بگویید: این هم شبهۀ مصداقیۀ«لا تنقض الیقین» بالشک است. دیگر شما در کجا می خواهید استصحاب جاری بکنید؟ مگر هرکجا که کلمۀ یقین و لفظ یقین