سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 354

مسأله مشخّص بود(نجاست یکی و طهارت دیگری معلوم بالتفصیل بود) لکن به یک علّتی مثل تاریکی و یا شبه تاریکی، معلوم بالتفصیل من حیث النجاسه با معلوم بالتفصیل من حیث الطهاره مشتبه شدند، حالا که مشتبه شدند، یک علم اجمالی برای شما پیدا شده است، یعنی اجمالا می دانید یکی از این دوتا طاهر است، می دانید که نجاست در یکی از این دوتا منتفض شده و به طهارت تبدیل شده است.

صورت دوّم به این صورت است که اول، علم تفصیلی به نجاست هر دو داشتید، بعد علم اجمالی به طهارت یکی پیدا کردید و آن طاهر، هیچ تشخصّی ندارد، هیچ علامتی ندارد، هیچ تعیّنی ندارد، فقط می دانید یکی از آن دوتا ظرفی که نجس بود، به سبب ارتباط با کرّ یا مثلا ملاقات با ماء مطر، طهارت پیدا کرد. پس معلوم شما در رابطۀ با طهارت احدهما لا علی التعیین است و در هیچ زمانی هم تعیّن نداشته است، اول علم تفصیلی به نجاست هر دو پیدا شد، بعد هم علم اجمالی به طهارت احد الانائین پیدا شد.

صورت سوم کأنّ یک برزخی بین صورت اول و صورت دوم است که یک نوع تعیّنی در آن وجود دارد و آن این است که اول، به نجاست آن دو اناء علم تفصیلی پیدا کردید، لکن می دانید یکی از این دو اناء بدون تعیّن مال زید است و اناء دوم مال عمرو است، آن هم غیر مشخّص. بعد شما علم پیدا می کنید به اینکه«اناء زید صار طاهرا» که معلوم الطهاره این مقدار تعیّن دارد«بما انّه اناء زید صار طاهرا»، این برای شما مشخص است، اما کدام اناء زید است؟ مشخص نیست.

در تمام این صور و فروض ثلاثه، شما در حقیقت علم اجمالی به طهارت احدهما دارید، منتها در صورت اول، اشتباه دوتا معلوم بالتفصیل برای شما علم اجمالی درست کرد. در صورت دوم، معلوم بالاجمال شما ذاتا هیچ گونه تعیّن و تشخصّی نداشت. در صورت سوّم، معلوم الطهاره شما ولو اینکه عنوانا مشخّص بود، (اناء زید صار طاهرا) لکن انطباق آن برای شما روشن نیست که اناء زید، آیا این اناء یا آن اناء است؟ این سه صورت از نظر فرض و از نظر صورت مشخص شد.

جریان استصحاب نجاست در تمام فروض مسأله از نظر صاحب عروه(ره)

مرحوم سید صاحب عروه(اعلی الله مقامه الشریف) در تمامی این فروض ثلاثه حکم کرده است به اینکه استصحاب نجاست نسبت به هر دو اناء جریان پیدا می کند،