سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 358

اینجا احتمالا نقض الیقین بالیقین است.

در فرض سوم هم همین طور می فرمایند: ولو اینکه معلوم الطهاره بالتفصیل ندارید، لکن صددرصد می دانید که«اناء زید بعنوان انّه اناء زید صارت طاهرا» این مسأله برای شما معلوم است روی هرکدام که اشاره می کنید، احتمال می دهید که اناء زید باشد، اگر اناء زید شد، طهارت آن قطعی است، پس شما یقین به نجاست را احتمالا به یقین به طهارت نقض کردید، یعنی شبهۀ مصداقیۀ«لا تنقض الیقین بالشک» است، یعنی احتمال می دهید که«نقض الیقین بالشک» باشد، احتمال می دهید که«نقض الیقین بالشک» باشد.

در حقیقت اینجا نسبت به موارد گذشته، خیلی بیشتر به ذهن می آید که شبهۀ مصداقیۀ «لا تنقض الیقین بالشک» باشد.

عدم تطبیق معنای شبهه مصداقیه بر ما نحن فیه

جواب از ایشان دوتا جواب است: یک جواب، همان جواب اولی است که من از مرحوم آخوند دادم. این جواب به نظر من، جواب خوبی است به این صورت که گفتیم:

معنی شبهۀ مصداقیه این است که یک احتمال عنوان دلیل در آن می رود، یک احتمال غیر آن. وقتی که می گوید: «اکرم العالم»، شبهۀ مصداقیۀ عالم این است که یک فردی را احتمال می دهیم«انّه عالم» که همان عنوانیت دلیل است، و یک احتمال هم می دهیم که «انّه لیس بعالم». پس در معنای شبهۀ مصداقیه این معنی نهفته است که یک طرف آن، به همان عنوان دلیل می خورد. می گوییم: این مایع مشکوک الخمریه، شبهۀ مصداقیۀ «لا تشرب الخمر» است، برای اینکه یک احتمال می دهیم که این خمر باشد و«شربه شرب الخمر» باشد. یک احتمال هم می دهیم که سرکه باشد و«شربه شرب الخل» باشد. معنای شبهۀ مصداقیه این است.

در شبهۀ مصداقیۀ«لا تنقض الیقین بالشک» باید شبهۀ مصداقی آن را این طوری تصور کنید که یک طرف آن، «نقض الیقین بالشک» باشد، یک طرف آن - به قول شما - «نقض الیقین بالیقین» باشد و الا این شبهۀ مصداقیۀ لا تنقض نیست.

اینجا ما به مرحوم محقق نائینی(ره) عرض می کنیم: شما در فرض اول که می گویید:

این ظرف اگر همان اناء معلوم الطهاره باشد، «نقض الیقین بالیقین» است، اگر نباشد چطور؟ اگر نباشد که«نقض الیقین بالشک» نیست، یقینا همان نجاست قبلی باقی است.