سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 367

بشود، آیا الآن«نقض الیقین بالشک» هست یا نه؟ دیروز چه خبر بوده؟ هر خبری می خواهد باشد. دیروز که ما نمی خواستیم این استصحاب را جاری کنیم. با علم به حادث دوم، صحنۀ دیروز عوض شد. الآن آن استصحاب را جاری می کنیم. الآن مسأله، مسألۀ«نقض الیقین بالشک» است.

تا اینجا همۀ بحثها در کلام مرحوم آخوند گذشت و این مسأله هم روشن شد که اتصال زمان شک به یقین، همان معنای«نقض الیقین بالشک» است و عدم اتصال زمان شک به یقین، «نقض الیقین بالیقین» است. عدم احراز اتصال، یعنی شبهۀ مصداقیۀ «لا تنقض الیقین بالشک»، یعنی در حقیقت کلام مرحوم آخوند ناظر به همین معنا بود که در این چند روز مطرح شد. ایشان می خواهد بفرماید: این شبهۀ مصداقیه«لا تنقض» است و به عنوان شبهۀ مصداقیۀ«لا تنقض» نمی توانیم به«لا تنقض الیقین بالشک» تمسک کنیم.

وجود تهافت بین صدر و ذیل کلام امام(ره)

با توجه به این معنا و با ملاحظۀ صدر و ذیل و تطبیق اینها در همین بحثهای چند روزه یک نوع تهافتی در کلام سیدنا الاستاذ الاعظم الامام(ره) به نظر قاصر آمده است.

من این را برای شما مطرح می کنم، مشروط به اینکه با دقت جاهایش را بررسی کنید و مقایسه کنید و بعد ببینید که آیا اینکه به نظر من آمده است، تمام است یا ناتمام؟

امام بزرگوار اول ضابطۀ اتصال زمان شک به یقین را به همان صورت که ما هم عرض کردیم، معنا می کند. معنای اتصال زمان شک به یقین این است که بین یقین به حالت سابقه و شک، یک یقین به خلافی فاصله نشده باشد. اگر یک یقین به خلاف فاصله شد، دیگر عنوان شک در بقا نسبت به آن یقین اول از بین می رود. بعد در ذیل این بیان، می فرمایند: این دیگر شبهۀ مصداقیه ندارد. ما نمی توانیم یک جایی فکر کنیم که آیا «نقض الیقین بالشک» هست یا یا«نقض الیقین بالیقین» است؟

پس ضابط اتصال زمان شک به یقین را به همین کیفیت مطرح کردند و شک در اتصال و انفصال را به معنای اینکه آیا یقین دیگر فاصله شده یا نشده معنا فرمودند، بعد هم فرمودند: این شبهۀ مصداقیه است و صورت شک برایش تصور نمی شود. بعد به دنبال این، بعضی از آن مثالهایی را که ما عرض کردیم که خیال می شده که اینها شبهۀ مصداقیه هستند را جواب فرموده اند به جواب شافی و کافی و در ضمن، اشاره ای به کلام