سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 379

استصحاب بقای حدث جریان پیدا می کند و این دو استصحاب با یکدیگر معارضه می کنند و هر دو به واسطه تعارض ساقط می شوند و در نتیجه طبق قاعدۀ اشتغال برای شروع نماز و مثل نماز، انسان باید احراز طهارت کند، باید یقین به طهارت پیدا کند و مجددا وضو بگیرد، مجددا تحصیل طهارت کند. لزوم احراز شرط(طهارت جدیده) برای نماز، لازم است.

نظر مرحوم آخوند در کفایه این است که اینجا هیچ یک از دو استصحاب نمی تواند جریان پیدا کند، نه استصحاب بقای طهارت و نه استصحاب بقای حدث، چرا؟ برای همان مسألۀ عدم احراز اتصال زمان شک به یقین. می فرمایند: شما که می خواهید استصحاب بقای طهارت را جاری کنید، یک طرف احتمال، این است که این حدث، مسلّما بعد از طهارت واقع شده باشد و روی این مبنا، آن طهارت متیقنه به حدث مسلّم، منتقض شده یعنی«نقض الیقین بالیقین» است و شما در اجرای«لا تنقض الیقین بالشک» باید احراز کنید که«نقض الیقین بالشک» اینجا تحقق دارد، و دیگر احتمال«نقض الیقین بالیقین» در اینجا مطرح نیست.

لکن از لحاظ نتیجه، اینجا بیان مرحوم آخوند و بیان مشهور از نظر ثمرۀ عملیه یکسان می باشد برای اینکه مشهور استصحابین را جاری و به معارضه ساقط می دانند، مرحوم آخوند می فرمایند: هیچ یک از دو استصحاب جریان ندارد. اما الان چه باید کرد؟ الان نیاز به طهارت جدیده در کار است، برای شروع نماز نیاز به وضو و امثال ذلک داریم. لذا بین فرمایش مشهور و بین فرمایش مرحوم آخوند، در اینجا ثمرۀ عملیه ای تحقق ندارد.

کلام مرحوم محقق(ره) در تحقق دو حالت متضاد مجهولی التاریخ

در میان فقها مرحوم محقق در کتاب معتبر، متفرد به یک فتوایی شده اند و فتوای منحصری را در این مسأله ایشان داده اند. ایشان فرموده اند: این طهارت و حدث مسلّم را ما ملاحظه کنیم، قبل از آن که این طهارت و حدث تحقق پیدا کند، قبل از آن که این دو حالت مسلّم التحقق پیدا بشود، مسأله چطور بود؟ اگر قبل از این، محدث بوده، الان بنای بر طهارت بگذارد، یعنی به ضد آن حالت سابقه، اخذ کند. حالت سابقۀ علی الحالتین، ان کانت حدثا، الان بنای بر طهارت بگذارد و دیگر وضوی جدید لازم نیست و می تواند نماز بخواند. و اگر آن حالت سابقۀ علی الحالتین، طهارت باشد، الان محدث است، باید