سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 381

خصوصیات محل بحث در دو حالت متضاد مجهولی التاریخ

اولین خصوصیت این است که ما هر دو را مجهول التاریخ می دانیم. صورتی که یکی معلوم و دیگری مجهول باشد را نیز ان شاء اللّه بحث می کنیم. اما الان فرض ما این است که حدث و طهارت هر دو مسلّم، لکن تاریخ هیچ کدام برای ما از نظر اضافۀ به زمان، روشن و مبیّن نیست.

جهت دوم اینکه آن حدث سابقۀ علی الحالتین با این حدث جدیدی که مسلّم حادث شده، در یک سطح قرار گرفته اند، یعنی فرض، آنجایی است که اگر حدث اصغر است، هر دو حدث اصغر است، اگر حدث اکبر است، هر دو حدث اکبر است. در قوّت و ضعف و در شدّت و ضعف هر دو در یک سطح هستند. فرض کنید قبل عروض الحالتین محدث به بول بوده، الان هم که یک طهارت و یک حدث مسلمی پیش آمده، این هم حدث بولی است، یا مثلا حدث نومی است که از نظر وضو با حدث بولی در یک سطح هستند، یعنی حکمشان یکی است. دنبال بول، وضو لازم است، دنبال نوم هم وضو لازم است. این طور نیست که دنبال یکی، وضو واجب باشد، دنبال دیگری، غسل لازم باشد که اختلاف حکم پیدا کنند. پس محل بحث جایی است که آن حدث سابق با این حدث فعلی، تساوی در حکم و تساوی در سطح دارند، مثلا هر دو حدث اصغر هستند. چند مقدمه هم قبل از ورود در بحث لازم است ذکر بشود:

مقدمۀ اول؛ عدم تأثیر حدث دوم در نقض طهارت

مقدمه اول این است که این معنا تقریبا در فقه مسلّم است که اگر حدثی عقیب حدث دیگر واقع شد، مثلا انسان متوضی«اذا صار محدثا و صدر منه الحدث» حدث اول وضویش را باطل می کند، و نیاز به وضوی جدید را ایجاد می کند. بر حدث دومی که عقیب این حدث اول واقع شد، در شرایط فعلی دیگر هیچ اثری بار نمی شود. اگر کسی محدث بود، «ثم صدر منه حدث آخر»، این حدث آخر از نظر تأثیر و تأثّر فعلی، هیچ نقشی ندارد برای اینکه اگر مسألۀ ابطال وضو است که به حدث اول باطل شد، اگر ایجاب الوضوء عقیب است، که ایجاب الوضوء عقیب به همان حدث اول حاصل شد. این الآن با وضع فعلی اش از نظر تأثیر و تأثّر فعلی صفر، اما حالت شأنیت و اقتضا در آن وجود