سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 383

اگر قبل از حدث دوم واقع شده باشد، آن حدث اول آفتاب را از بین برده و اگر بعد از حدث دوم واقع شده باشد، هر دو حدث را از بین برده، پس یقینا می داند که این طهارت در هر زمانی تحقق پیدا کرده، مزیل حدث بوده، رافع حدث بوده، ولو این که قبل از حدث ثانی واقع شده باشد برای اینکه اگر قبل از او هم واقع شده باشد، رافع حدث اول آفتاب خواهد بود. پس این وضویش بلا اشکال وضوی مؤثّر در حصول طهارت و زوال حدث بوده و الان شک دارد که این طهارت از بین رفته یا نرفته، الان نمی داند که این طهارت هست یا نه؟ استصحاب طهارت را جاری می کند.

اگر بگویید: یقینا می داند که حدثی هم صادر شده، این معنا را هم یقین دارد. همان طوری که یقین به حدوث وضو دارد، یقین به حدوث حدث هم دارد. جواب این است که این یقین به حدوث حدث، نقشی و اثری ندارد برای این که این از قبیل آن موارد علم اجمالی است که یک طرفش اثر دارد و یک طرفش بلا اثر است، و در نتیجه علم اجمالی بلا اثر خواهد بود.

شرط تنجّز علم اجمالی و ارتباط آن به مقام

یکی از شرایط منجّزیت علم اجمالی را در بحث اشتغال، این قرار می دادید که علم اجمالی در صورتی منجّز است که در هر طرفی قرار بگیرد، بتواند اثر داشته باشد، بتواند تکلیف آور باشد، این علم اجمالی اثر دارد و الاّ همان جا مثال زدید گفتید: اگر ما دوتا ظرف آب داشته باشیم که نجاست یکی از آنها بالتفصیل معلوم است و طهارت یکی هم بالتفصیل معلوم است، بعد یک قطره خونی واقع شد و نفهمیدیم که آیا این قطرۀ خون در آن ظرفی که قبلا نجاست داشت، واقع شد یا در این ظرف طاهر واقع شد، علم اجمالی هم داریم که از این دوتا خارج نیست. اینجا گفتند: این علم اجمالی بلا اثر است برای این که روی احتمال وقوعش در ظرف طاهر، اثر بار می شود، اما آن احتمال دیگرش بلا اثر است. اگر قطرۀ خون در ظرف نجس معلوم بالتفصیل واقع شده باشد، «لا یؤثر شیئا و لا یترتب علیه اثر بوجه اصلا» و چون این علم اجمالی بلااثر است، شما می توانید استصحاب طهارت را در این ظرف طاهر، جاری کنید و با استصحاب طهارت با این ظرف، معاملۀ طهارت کنید و علم اجمالی هم بلا اثر است.

عین این مسأله اینجا هم پیاده می شود برای این که شما علم اجمالی دارید به این که