سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 390

ام لیس بباق»؟ اینجا استصحاب طهارت جریان پیدا می کند و حکم می کند«بانّه فی هذا الحال متطهر».

دلیل عدم جریان استصحاب در مورد معلوم بودن تاریخ طهارت

و اما استصحاب حدث نمی تواند جریان پیدا کند، برای این که حدث امرش دائر بین دو احتمال است: یک احتمالش منشأیت برای اثر دارد و یک احتمالش«لیس بمنشأ للاثر». اگر حدث، بعد از زوال، واقع شده باشد، اینجا اثر دارد، طهارت حاصلۀ عند الزوال را بهم زده. اما اگر حدث قبل از زوال واقع شده باشد، به لحاظ این که مسبوق به حدث در اول طلوع آفتاب است، هیچ گونه اثری بر آن ترتب پیدا نکرده است. «فأمر الحدث دائر» بین حدثی که منشأ برای اثر باشد و بین حدثی که هیچ گونه منشأیت برای اثر نداشته باشد، لذا در اینجا با اینکه این حدث، معلوم بالاجمال است، با اینکه یقینا حدث دوم تحقق پیدا کرده، لکن این علم اجمالی اثری ندارد و حکم شک بر این ترتب پیدا می کند. علم اجمالی بلا اثر، «بمنزله الشک البدوی لا یترتب علیه اثر» مثل سایر مواردی که بعضی از اطراف علم اجمالی بلا اثر باشد.

ملاحظه فرمودید که باز بیان مرحوم محقق در معتبر که اخذ به ضد حالت سابقه باشد، در این فرض تحقق پیدا کرد، برای اینکه حالت سابقه، حدث بود و ما در اینجا به کمک اجرای استصحاب طهارت، حکم کردیم به اینکه طهارت، باقی است و دیگر برای نماز و امثال نماز، نیازی به تحصیل طهارت ندارد.

(سؤال... و پاسخ استاد): همان طوری که آن روز عرض کردم، اصلا در نوع موارد استصحاب، شاید صدی هشتاد موارد استصحاب، از این قبیل است که ما دو قضیۀ یقینیۀ تعلیقیه داریم، منتها این دو قضیۀ یقینیۀ تعلیقیه برای شما ایجاد شک کرده است. در غیر این مسأله که ما در آن هستیم، وقتی که مثلا اول ظهر محدث هستید و الان شک می کنید که وضو گرفتید یا نه، شما اینجا الان دوتا قضیۀ تعلیقیه دارید، هر دو یقینیه است. اگر وضو گرفته باشید، قطعا آن حدث عند الزوال رفع شده و اگر وضو نگرفته باشید، قطعا آن حدث باقی است. اگر بخواهند شک شما را تحلیل کنند، به این دو قضیه یقینیه برمی گردد و هیچ تردیدی هم ندارد. من اگر بعد از ظهر وضو گرفته باشم، قطعا حدث زائل شده و اگر وضو نگرفته باشم، قطعا حدث باقی است. ولی این دوتا قطع ها چون در