سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 391

قضیۀ تعلیقیه است و معلق علیه آن برای شما روشن نیست، یعنی نه وضو گرفتن روشن است، نه وضو نگرفتن روشن است، الان ماحصل این دو قضیۀ تعلیقیۀ یقینیه، یک قضیه مشکوک است و آن این است: «هل الحدث باق ام لیس بباق»؟ این طور نیست که ما تا کلمۀ یقین را می آوریم، شما وحشت می کنید، پس اتصال زمان شک به یقین از بین رفت! نوعا شک را این یقین ها به وجود آورده، منتها یقین هایی که روی قضایای تعلیقیه بار شده، اما معلق علیه آن برای شما مشکوک است. در ما نحن فیه هم شما یقین دارید که اگر حدث بعد از ظهر حاصل شده باشد، قطعا وضوی شما را از بین برده است. اما اگر این حدث قبل از ظهر حاصل شده باشد، که تصادفا روی این اگر هم شما قطع دارید برای اینکه اگر حدث دوم قبل از ظهر واقع شده باشد، شما یقین به بقای طهارت دارید، نه شک در بقای طهارت، و لذاست که ما آنجا(در شبهۀ مصداقیۀ«لا تنقض») به مرحوم آخوند عرض می کردیم: باید یک طرفش«نقض الیقین بالشک» باشد، یک طرفش«نقض الیقین بالیقین». اما اینجایی که هر دو طرفش یقینی است، این که اسمش شبهۀ مصداقیۀ «لا تنقض» نیست و در اکثر موارد استصحاب، مسأله این چنین است. دو طرف یقینی است، ماحصل مشکوک است لذا مجرای استصحاب قرار می گیرد.

حکم معلوم بودن تاریخ حدث

اما فرض دوم: در همین جایی که حالت سابقه اول آفتاب، حدث است و یقین داریم به اینکه حدث دوم، اول ظهر واقع شده است. تاریخ الحدث برای ما معلوم است. پس مسلّم این مکلّف هم اول صبح محدث بوده بالعلم التفصیلی و هم اول ظهر محدث بوده به حدث جدید و آن هم بالعلم التفصیلی لکن عصر یقین می کند که یک طهارت و وضویی هم محقق شده لکن نمی داند که این طهارت، آیا قبل از ظهر بوده، یا بعد از ظهر بوده است؟ اگر قبل از ظهر بوده، آن حدث اول ظهر، طهارت را از بین برده«و الان یکون محدثا» و اگر آن طهارت بعد از ظهر بوده، در رافعیت کلا الحدثین اثر کرده، هم حدث اول صبح و هم حدث اول ظهر را بمجموعهما از بین برده«و الان یکون طاهرا». اینجا چه باید گفت؟

اینجا از مواردی است که کلا الاستصحابین جریان پیدا می کند: اما استصحاب طهارت جریان پیدا می کند برای اینکه ما یقین داریم، چه طهارت قبل از زوال بوده و چه