سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 400

باشد، شناخت کامل، معرفت محکم، داشته باشد. این هم یک سنخ امور اعتقادیه است.

جریان استصحاب در امر اول از امور اعتقادیه نزد مرحوم آخوند

مرحوم آخوند می فرماید: اگر امر اعتقادی از قسم اول شد، در قسم اول اگر ضوابط استصحاب وجود داشت، هم استصحاب حکمی می تواند جریان پیدا کند، هم استصحاب موضوعی می تواند جریان پیدا کند. در قسم اول از امور اعتقادیه، استصحاب آزاد است، هم استصحاب حکمی می تواند جریان پیدا کند، مثل اینکه اعتقاد به یک چیزی بر شما واجب بود، الان شک می کنید که آیا اعتقاد به آن چیز، واجب است یا نه؟ با حفظ ضوابط استصحاب، شما استصحاب وجوب اعتقاد را جاری می کنید، می گویید:

«کان الاعتقاد بفلان شیء واجبا» و الان شک دارم در اینکه این اعتقاد واجب است یا نه، اینجا بقای وجوب را به«لا تنقض الیقین بالشک» ثابت می کنیم.

استصحاب موضوعی هم قابل جریان است. استصحاب موضوعی این است که شما اعتقاد به این چیز داشتید، حالا شک می کنید که آیا آن معتقد شما باقی است یا نه؟ اینجا می توانید با استصحاب بقا، همان معتقدتان را ثابت کنید، بگویید: فلان چیز بود، الان شک می کنم که هست یا نه، الان شما با استصحاب، آن را ثابت می کنید، و در نتیجه باز موافقت قلبیۀ و تبانی قلبی خودتان را نسبت به آن شیء در جای خودش حفظ می کنید.

امکان جریان استصحاب حکمی در قسم دوم از امور اعتقادیه نزد آخوند(ره)

اما در امور اعتقادی که مبنای آن، معرفت و قطع و شناخت است، می فرماید: این جا فرق می کند. اینجا اگر بخواهید استصحاب حکمی جاری کنید، مانعی ندارد. مثل اینکه شما سابقا یقین داشتید به اینکه بر شما واجب است که نسبت به خصوصیات روز قیامت تحصیل یقین کنید. این قضیۀ متیقنۀ شما بود. اگر برهه ای بر شما گذشت، روی یک جهتی، شک کردید که آیا حالا هم واجب است که انسان نسبت به مسائل قیامت، تحصیل یقین کند، یا اینکه این وجوب از بین رفته است؟ اینجا استصحاب می گوید:

وجوب تحصیل یقین به خصوصیات روز قیامت به قوّت خودش باقی است، یعنی همان طوری که در زمان سابق برای شما لازم بود که در مقابل خصوصیات روز قیامت تحصیل یقین کنید، الان هم بر شما وجوب به قوّت خودش باقی است، الان هم وظیفه دارید که