سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 402

مسأله برای او مشخص شود. لذا در این قسم دوم از امور اعتقادی که برمبنای معرفت و برمبنای یقین مبتنی است، استصحاب موضوعی نمی تواند نقش داشته باشد اما استصحاب حکمی به آن صورتی که عرض کردیم قابل جریان است.

مجعول بودن منصب نبوت و امامت

از اینجا مسألۀ ما به مسألۀ استصحاب نبوت کشیده می شود که آیا این استصحاب نبوتی که جاثلیق در حضور حضرت رضا(علیه السلام) به آن تمسک کرد، صحیح است؟ البته مرحوم آخوند اینجا یک بحثی دربارۀ نبوّت کرده اند که فکر نمی کنم آن بحث اینجا چندان ضرورت داشته باشد و یا خیلی مفید باشد. آن نبوّتی که ما به حسب جهات مختلف معتقد هستیم، ولو این معنا به آن نحو ضروری نیست که تردید در کلام مرحوم آخوند را ابطال بکند، ولی مسأله این است همان طوری که خود ایشان هم اشاره کرده اند.

مسألۀ نبوت با مسألۀ ولایت و امامت، یک راه را طی می کند و یک مسیر دارد و آن این است که هر دو منصب الهی است. همان طوری که ولایت و امامت، یک منصب الهی است، همان طوری که از آن آیۀ شریفه«وَ إِذِ ابْتَلی إِبْراهِیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنِّی جاعِلُکَ لِلنّاسِ إِماماً» که ما از این«إِنِّی جاعِلُکَ لِلنّاسِ إِماماً» استفاده می کنیم صرف اینکه ابراهیم از آن آزمایش ها و از آن امتحانها به خوبی بیرون آمد، و با نمرۀ 20 در تمام مراحل موفق شد، صرف آن موفقیت کافی نیست برای اینکه امامت قهریه پیدا بکند، بلکه او استعداد آورد، او لیاقت آورد، او اهلیت آورد، اما جعل هم لازم است. «إِنِّی جاعِلُکَ لِلنّاسِ إِماماً» معنایش این است که این طور نیست که بعد از آن ابتلاء«فَأَتَمَّهُنَّ» ، «انت امام قهرا». «انت امام قهرا» نیست، «إِنِّی جاعِلُکَ لِلنّاسِ إِماماً» . وقتی مسألۀ جعل پیش آمد، ابراهیم اینجا توقعش را بالا برد، عرض کرد: «وَ مِنْ ذُرِّیَّتِی» ، خداوند فرمود: «لا یَنالُ عَهْدِی الظّالِمِینَ» .

پس مسألۀ امامت، یک مسألۀ جعلی است و یک منصب مجعول الهی است و از همین آیه استفاده می شود که در رتبۀ بالاتر از نبوت هم هست، بخاطر اینکه ابراهیم در حالی که دچار آن امتحانها و مصائب بود، مقام نبوت را واجد بود، نبی بود، «اِبْتَلی إِبْراهِیمَ رَبُّهُ بِکَلِماتٍ» ، بعد از آنکه این مراحل را گذراند، آن وقت خداوند فرمود: «إِنِّی جاعِلُکَ لِلنّاسِ إِماماً» . امامتی که این همه علوّ دارد و این همه در جایگاهی بلند قرار