سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 425

(سؤال... و پاسخ استاد): اینجا چون زمان به نحو قیدیت اخذ شده، فرق نمی کند که مخصّص«من الاول» باشد یا«من الوسط» باشد. اگر زمان به عنوان قیدیت اخذ شد، دیگر به طور کلی سدّ باب استصحاب می شود لذا آن حرف در اینجا نمی تواند جریان پیدا بکند. اصلا مسألۀ مخصّص متصل و تخصیص عام نیست. همان طوری که در عام و خاص خواندید، اصلا مخصّص متصل از بحث عام و خاص خارج است، بحث در مخصص است، مخصص؛ یعنی مخصص منفصل، مخصّص متصل اگر عنوان مخصص هم رویش بگذارند، مسامحه است و الاّ مخصص حتما باید به واسطۀ یک دلیل منفصلی مطرح بشود و الاّ اگر گفت: «اکرم العلماء الا زیدا»، اینجا مسألۀ عام و خاص مطرح نیست که یک دلیل و یک عنوان است.

پس سیر این بحث این شد که مرحوم شیخ انصاری دو صورت برای مسأله ذکر کرده بود: یک صورت، رجوع به عام، یک صورت رجوع به استصحاب. مرحوم آخوند برای مسأله، چهار صورت ذکر کردند که صورت اول را هم به دو شق تقسیم فرمودند و ملاحظه فرمودید که این صور، احکام مختلفه داشت. بعضی مواردش رجوع به استصحاب بود، بعضی هایش رجوع به عموم بود، بعضی هایش رجوع به یک اصل عملی دیگر بود.

لزوم رجوع به دلیل عام در تمام فروض نزد امام(ره)

امام بزرگوار سیدنا الاستاذ الاعظم(ره) یک بیان تقریبا مفصلی در این مسأله دارند و نظرشان این است که در تمامی صور و در تمامی فروض مسأله، چاره ای جز رجوع به دلیل عام نیست؛ یعنی مسأله تنها یک حکم دارد و آن رجوع به دلیل عام است. برای این بیان، مقدماتی ذکر می کنند که من با تفصیلش نقل نمی کنم فقط آنهایی که دخالت در مسأله دارد و توجه به آنها لازم است را عرض می کنم تا بعد ان شاء الله به نتیجه گیری برسیم.

ایشان می فرماید: اولا: مرحوم شیخ و مرحوم آخوند و دیگران متفق در این معنا هستند که ما در رابطۀ با زمان، یک عموم استغراقی زمانی داریم و یک عموم مجموعی زمانی داریم. عام استغراقی زمانی، همان بود که هر زمان را یک حساب مستقل، یک فرد مستقل و دارای حکم مستقل و مخالفت و موافقت مستقل قرار می دهد. عام مجموعی