سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 45

صحت تأهلیه این است که آن اجزائی که قبل از تحقق این قاطع و مانع مشکوک القاطعیه و المانعیه تحقق پیدا کرده است، بگوییم: این اجزاء به حیثی هستند که«لو انضم الیها سائر الاجزاء مع تمام شرائط یصیر صحیحا»، - لذا ایشان می گوید: این هیچ وقت مورد تردید نیست که ما استصحاب صحت تأهلیه را بکنیم، شما اگر یک رکعت نماز هم خواندید و بعد هم عمدا نمازتان را باطل کردید، باز هم صحت تأهلیه اجزاء خوانده شده به قوت خودش باقی است، برای اینکه معنای صحت تأهلیه این است که این یک رکعتی که شما خواندید، اگر سائر رکعات با سائر شرائط و خصوصیات به او انضمام پیدا می کرد، «تصیر الصلاه صحیحه، تقع الصلاه صحیحه»، منتهی حالا نمی شود سائر اجزاء به آن انضمام پیدا بکند، این منافاتی با قضیۀ تعلیقیه ندارد.

عدم جریان استصحاب صحت تأهلیه برمبنای مرحوم نائینی(ره)

سپس ایشان می فرماید: در مانحن فیه هم مسأله این طور است، بعد در ذیل می فرماید: بالاخره در مسألۀ عنب که تبدّل به زبیب پیدا کرده است، و بعد برای آن غلیان پیدا شده است، ما هرچه فکر می کنیم و روی هم می ریزیم، اگر شک در بقای حکمش برگشت به آن قسم اول بکند، یعنی یک وقت ما احتمال بدهیم که این حکم شرعی نسخ شده است، اصلا احتمال نسخ«العصیر اذا غلی یحرم» را بدهیم، اگر احتمال نسخ آن را بدهیم، مانعی ندارد، شما استصحاب بقای«العصیر اذا غلی یحرم» را جاری بکنید، و باز اگر برگشت به قسم دوم بکند، برگشت به قسم دوم به این صورت است، ایشان چنین مثال می زند، مثل اینکه همین عنب برای خودش غلیان پیدا شد، حالا به غلیان حرام شد، بعد ثلثش از بین رفته است، یعنی بجای اینکه ثلثان بشود، ثلثش از بین رفته است، ما شک می کنیم که آیا با زوال ثلث آن حرمت و نجاستی که برای عنب مغلی تحقق پیدا کرد، این زایل شد، یا اینکه این حرمت و نجاست بعد الغلیان ادامه دارد تا زوال ثلثین تحقق پیدا بکند، یعنی دو ثلثش از بین برود، و یک ثلث باقی بماند، اینجا هم ایشان می گوید شما استصحاب بقای حرمت و نجاست را بعد از زوال ثلث و قبل از ثلثین می توانید جاری بکنید، و نتیجه بگیرید که این حرمت و نجاست تا زمانی که ثلثین تحقق پیدا نکند به قوت خودش باقی است، این دو جور قابل تصور است.

اما این جوری که شما اسمش را استصحاب تعلیقی می گذارید، می گویید: حکم عنب