سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 468

می خواهد واجب الاکرام بشود و همین یک روزه از زیر بار وجوب اکرام بیرون آمده است، این بیرون آمدن یک روزه، ضربه ای به اصاله الاطلاق زمانی است.

نتیجه این می شود که ما اصاله الاطلاق را برای این نمی خواهیم که ببینیم آیا زید در روز جمعه از نظر حکم، چه حکمی دارد؟ زید در روز جمعه، غیر واجب الاکرام است.

همۀ حرفها در این است که نحوۀ عدم وجوب اکرام او به چه نحو است؟ آیا نحوۀ عدم وجوب اکرامش به نحو تخصیص فردی است و در نتیجه فردا هم«لا یجب اکرامه» است، یا به نحو تقیید در اطلاق زمانی، و در نتیجه فردا، وجوب اکرام دارد که اگر فردا، وجوب اکرام داشت و تنها امروز از وجوب اکرام خارج شد، کمر اصاله الاطلاق شکسته است.

پس ما اصاله الاطلاق را برای نحوۀ خروج زید در روز جمعه می خواهیم و اصاله الاطلاق نمی تواند این نقش را داشته باشد. عقلا در این رابطه، به اصاله الاطلاق تمسک نمی کنند. اصاله الاطلاق مال آن جایی است که بخواهد وجوب و عدم وجوب اکرام را مشخص بکند امّا در این رابطه که بخواهد نحوۀ خروج زید را در روز جمعه مشخص بکند، اصاله الاطلاق در این رابطۀ، به حسب بنای عقلا، نمی تواند نقش داشته باشد. امّا به خلاف اصاله العموم، اصاله العموم نقش تعیین کنندۀ حکم اکرام را در روز شنبه دارد که آیا زید در روز شنبه، واجب الاکرام هست یا در روز شنبه واجب الاکرام نیست؟ اگر زید به نحو تخصیص فردی، خارج شده باشد، معنایش این است که روز شنبه هم دورش را قلم بکشید اما اگر به نحو تخصیص فردی نباشد، روز شنبه وجوب اکرام هست.

فرق بین اصاله العموم و اصاله الاطلاق

پس در حقیقت، فرق بین اصاله العموم و اصاله الاطلاق در این جهت است که اصاله العموم، نقش تعیین کنندۀ حکم اکرام زید را برای روز شنبه دارد و لذا یجری و امّا اصاله الاطلاق، نحوۀ خروج زید را در روز جمعه مشخص می کند که اگر خروج زید در روز جمعه به نحو تخصیص فردی باشد، اصلا موضوع اصاله الاطلاق نیست و اصاله الاطلاق ضربه نخورده است امّا اگر خروجش به این نحو باشد که می خواهد فردا وجوب اکرام پیدا بکند، معنایش این است که زید در همین روز اول، از نظر وجوب اکرام، اطلاق ازمانی آن مورد ضربه واقع شده است. پس اصاله العموم فی نفسه جریان پیدا می کند اما اصاله الاطلاق فی نفسه جریان ندارد و چون فی نفسه جریان ندارد، دیگر این علم