سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 474

حتّی یستیقن انه قد نام» باشد. این حرف ها روی آن معنایی که خود ما از«لا تنقض الیقین بالشک» کردیم، یک معنای مناسبی است.

لازمۀ جریان استصحاب در مؤدّای امارات

در اینجا لازم است که این جهت را هم اضافه کنیم. یک بحثی در اوایل استصحاب کردیم که آیا استصحاب در مؤدای امارات جریان پیدا می کند یا نه؟ مثلا اگر یک بیّنه ای شهادت داد که این کتاب، ملک زید است که اصل ملکیّت با بیّنه ثابت شد و بعد از مدتی شما شک کردید که آیا ملکیّت زید نسبت به این کتاب، باقی است یا نه؟ آیا استصحاب ملکیت در اینجا جریان دارد یا نه؟ شما در اول یقین به ملکیت نداشتید، بیّنه شهادت داد که«هذا الکتاب ملک لزید»، منتها حالا شما شک می کنید که آیا بقاء این ملکیّت باقی است یا نه؟ آیا اینجا«لا تنقض الیقین بالشک» پیاده می شود یا نه؟ ما آنجا عرض کردیم:

بله، این معنا را از خود روایات لا تنقض استفاده می کنیم برای این که شاید اصلا نسبت به هیچ موردی نتوانیم یقین صددرصد پیدا بکنیم و یا اگر بتوانیم پیدا بکنیم نادرا است. این وضویی که شما می گیرید و بعد شک می کنید که وضوی شما باقی است یا از بین رفته، معمولا استصحاب بقای طهارت می کنید. مگر این وضوی شما یقینی بوده؟ وضویی که انسان می گیرد، با هزارتا قاعده و اماره و امثال ذلک درست شده و الاّ کیست که یقین کند که یک وضوی صحیحی انجام داده؟ این آبی که انسان با آن وضو می گیرد، طهارتش را با قاعدۀ طهارت درست می کند. اباحه آن را چه بسا با اصاله الاباحه درست می کند. اعمال وضو را چه بسا با قاعدۀ فراغ درست می کند و همین طور امثال ذلک من المسائل.

پس این وضویی که در روایت زراره، مجرای استصحاب قرار گرفته و از آن تعبیر به «لا تنقض الیقین بالشک» شده، این یقین از کجاست؟ هیچ وقت برای انسان یقین پیدا نمی شود. آنجا این را عرض کردم که حتّی در مسألۀ طهارت بدن و طهارت لباس، فرض کنید انسان لباسش را برود کنار یک دریا و اقیانوس تطهیر کند، ده بار هم با آب اقیانوس فشار دهد و در آب اقیانوس فرو ببرد و بعد بیرون بیاورد، بازهم دلیل بر این نیست که این طاهر شده است برای اینکه امکان دارد که یک ذراتی از اعیان نجسه همراه آب بوده و در این لباس باقی است. چه دلیلی بر عدم این معنا وجود دارد؟ اگر بخواهد یقین پیدا کند، برای او یقین پیدا نمی شود لکن شرعا طاهر است و طهارت شرعیه غیر از یقین به