سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 486

لزوم تعلّق شک و یقین به یک موضوع

می گوییم: این اصلا یک مغالطه است. این حرف، یک مغالطه خیلی ظریفی است برای اینکه آن شکی که ما بحث داریم در اینکه ناقض یقین می تواند باشد یا نباشد، آن شکی است که به همان متیقن متعلق باشد. یقین به طهارت و شک در طهارت. اما شک در چیز دیگر، چه ارتباطی به یقین طهارت دارد؟ شما اینجا مسأله را قاطی کردید برای اینکه ما اینجا سه چیز داریم: یکی یقین به حالت سابقه و یکی ظن به ارتفاع حالت سابقه که به همان یقین می خورد و یکی شک در حجیّت این مظنه. شک در حجیت، متعلقش حجیت است، نه متعلقش طهارت است. شک در حجیّت به حجیّت اضافه و ارتباط پیدا می کند.

آیا می شود«لا تنقض الیقین بالشک» را این طوری معنا بکنیم: «لا تنقض الیقین بالطهاره بالشک فی الحجیه»؟ معنایی که شما کردید اینطوری می شود. «لا تنقض الیقین بالطهاره بالشک فی الحجیه». این که معنای«لا تنقض» نیست. مشکوک، باید همان متیقن باشد.

پس اگر یک ظنی در عین اینکه ظن شد، مشکوک الحجیه شد، این شک در حجیت سبب نمی شود که مصداق«لا تنقض الیقین بالشک» درست بکند. مصداق«لا تنقض الیقین بالشک» شکش باید به همان متعلق یقین متعلق بشود، نه اینکه یقین به طهارت متعلق بشود و شک به حجیت تعلق پیدا بکند. لذا این وجه دوم و این صورت دوم هم باطل است لکن نیازی به این مسائل نبود و قرائنی در کار هست که خود نفس تعبیر «لا تنقض الیقین بالشک» کافی بود که ما اثبات بکنیم که استصحاب هم در صورت شک در متساوی الطرفین و هم ظن بر وفق حالت سابقه و هم ظن به ارتفاع حالت سابقه، در هر سه صورت جریان دارد.

پرسش:

1 - عدم ارتباط کلمه نقض را به متیقن توضیح دهید.

2 - مقتضای مبنای شیخ(ره) در معنای«لا تنقض الیقین بالشک» چیست؟

3 - اشکال تمسّک شیخ(ره) را به اجماع در ما نحن فیه بیان کنید.

4 - دلیل دوم شیخ(ره) بر اینکه مراد از شک، ضد الیقین است را با جوابش توضیح دهید.

5 - مقتضای لزوم تعلّق شک و یقین به یک موضوع چیست؟