سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 516

اول باید فرقش را روشن کرد. اگر عقل بخواهد حاکم به اتحاد باشد؛ یعنی بین قضیۀ مشکوکۀ شما با قضیۀ متیقنۀ شما با ذره بین عقل هیچ فرقی وجود نداشته باشد. نتیجه اش این است که ما نتوانیم در شبهات حکمیه استصحاب جاری بکنیم برای اینکه در شبهات حکمیه، چرا شما شک در بقای حکم می کنید؟ موضوعی که الان شک دارید در اینکه حکم روی این موضوع هست یا نیست را اگر یقین دارید که این موضوع با موضوعی که حکم روی او ثابت بود، سر سوزنی فرق نکرده و در هیچ جهتی بین الموضوعین مغایرتی وجود ندارد، دیگر چرا شما در بقای حکم شک کردید؟ دیگر شما نمی توانید استصحاب وجوب نماز جمعه را جاری بکنید برای اینکه شما می گفتید: نماز جمعه در عصر ظهور امام«کان واجبا» و الان در عصر غیبت مشکوک الوجوب است. نماز جمعۀ در عصر غیبت با نماز جمعۀ در عصر ظهور از نظر عقل، یکی است یا مغایرت دارد؟ اگر یکی است، هیچ فرقی نکرده مثل اینکه شما در زمان ظهور امام هستید. اگر در زمان ظهور امام هستید که در بقای وجوب نماز جمعه شک نمی کنید. آن که در زمان حضور و ظهور امام است یقین دارد به اینکه نماز جمعه واجب است.

لزوم انسداد باب استصحاب در صورت حاکم قرار دادن عقل

پس اگر ملاک اتحاد قضیۀ متیقنه و مشکوکه را عقل بگیرید، باب استصحاب در احکام شرعیه در شبهات حکمیه به تمام معنا مسدود خواهد شد و حتی در آن جایی که شما بخواهید استصحاب عدم نسخ را جاری بکنید همان جا هم موضوع عوض شده. اگر موضوع عوض نشده، چرا شما شک در نسخ دارید؟ اگر با دقت عقلی هیچ تغییری پیدا نشده، هیچ تفاوتی در مسأله پیش نیامده، چرا شما شک در نسخ می کنید؟ این شک در نسخ خودش معلول از تحقّق یک مغایرت است، معلول تحقق یک اختلاف است و الاّ معنا ندارد که شما شک در نسخ بکنید؟

بالاتر؛ در استصحابی که در موضوعات خارجیه جریان پیدا می کند، در همۀ مواردش نه، لکن یک قسمت از مواردش بله، در همین موردی که در روایت زراره شما می خواهید استصحاب بقای وضو بکنید، حق ندارید استصحاب بکنید برای اینکه آن وضوی متیقن قبل از خفقه و خفقتین بوده، با خفقه و خفقتین، مطلب از نظر عقل، عوض شد. انسانی که دچار خفقه و خفقتین نشده با انسانی که دچار خفقه و خفقتین شده، از نظر