سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 519

درس پانصدم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

بحث در این بود که ثمره و فرق بین آنجایی که ما اتحاد قضیتین و یا به تعبیر دیگر؛ موضوع را از عقل بگیریم و یا از عرف بگیریم و یا از لسان دلیل بگیریم چیست؟

عرض کردیم: اگر بخواهیم از عقل بگیریم، لازمه اش این است که استصحاب به طور کلی در شبهات حکمیه جریان پیدا نکند. و در شبهات موضوعیه اگر موضوع از عقل گرفته بشود آن هم نه تمام شبهات موضوعیه، (اینطوری که از کفایه مرحوم محقق خراسانی استفاده می شود) استصحاب جریان دارد. بله در آن مثالی که ایشان ذکر می فرمایند که آن عبارت از حیات زید است، آنجا زید به همان نحوی که موضوع برای حی قرار گرفته بود، یقین داریم با دقت عقلیه، همان زید باقی است، همان موضوع که عبارت از ماهیت زید است، عبارت از ذات زید است، با دقت عقلیه در ماهیت زید و ذات زید هیچ گونه تغییری به وجود نیامده است. قضیۀ«زید موجود» اگر بنا بشود موضوع از عقل گرفته بشود، تحقیقا موضوع در زمان شک هم به همان صورت باقی