سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 529

غلی یحرم»؟ عرف شک می کند.

وحدت موضوع قضیه متیقنه و مشکوکه در مسأله زبیب از نظر عرف

اینجا به عرف می گوییم: شک شما این جا در رابطه با چیست، چرا شک می کنید؟ آیا فکر می کنید که«العنب اذا غلی یحرم» توسعه داشته باشد؟ می گوید: نه، آن دلیل، غیر عنب را شامل نمی شود و به هیچ وجه توسعه ای در آن دلیل، وجود ندارد، لکن در عین حال من چون می بینم که این همان موجود خارجی ده روز پیش است و عنوان یبوست ولو اینکه مفهوم زبیبی به او داده، اما ماهیتش را عوض نکرده، حقیقتش تغییر پیدا نکرده، لذا من شک می کنم که«اذا غلی فی هذه الحاله العارضه و فی حاله الیبوسه» آیا بعد الغلیان حرمتی برای او تحقق پیدا می کند یا نه؟

اینجاست که اگر موضوع قضیۀ متیقنه و قضیۀ مشکوکه را از عرف بگیریم، موضوع در اینجا باقی است، برای اینکه می گوید: «کان هذا الموجود الخارجی» ده روز گذشته«اذا غلی یحرم» و الان من شک دارم که همین موجود خارجی با سابقۀ ده روز قبل، الان اگر بر او غلیان پیش بیاید، آیا حرمت پیدا می کند یا حرمت پیدا نمی کند؟ اگر ما موضوع را از عرف بگیریم، اینجا قضیۀ متیقنه و قضیۀ مشکوکۀ ما کاملا اتحاد در موضوع دارند. اما اگر گفتیم: شما حق ندارید به عرف مراجعه کنید، باید به آن عنوانی که در لسان دلیل اخذ شده، به آن عنوان مراجعه کنید و قضیۀ متیقنه را در رابطۀ با آن عنوان تشکیل دهید، آن عنوانی که در لسان دلیل اخذ شده«العنب اذا غلی یحرم» بود، قضیۀ متیقنۀ ما«العنب اذا غلی یحرم» است، اما قضیۀ مشکوکۀ ما دیگر«العنب اذا غلی یحرم» نیست، بلکه قضیۀ مشکوکه ما«الزبیب اذا غلی یحرم» است. پس با توجه به آن عنوانی که در موضوع دلیل اخذ شده، اینجا قضیۀ متیقنه و قضیۀ مشکوکه نمی تواند اتحاد داشته باشد. اما با توجه به اینکه ما موضوع و اتحاد قضیتین را از عرف بگیریم، اینجا می توانیم بگوییم: «هذا الموجود الخارجی» ده روز پیش«اذا غلی یحرم» و همین موجود خارجی الان«اذا غلی یکون مشکوک الحرمه» قضیۀ متیقنه و قضیۀ مشکوکۀ ما یکی خواهد بود.

پس نتیجه اینطور شد که ما آن راه مرحوم آخوند را طی نمی کنیم. آن راه ضمن اینکه غیر صحیح است، اصلا ما را به جایی نمی رساند، ما را به مقصد نمی رساند. اما اگر مسأله را به این صورت ذکر کردیم درست است. من مجبورم یک مثال دیگری که روز اول ذکر