سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 53

فاکرمه» را صادر نکرده است، آنجا هم هیچ تردیدی نیست که هنوز حکمی وجود ندارد و حکمی تحقق ندارد، نمی توانیم برای حکم مسأله وجوب و ثبوت را قائل بشویم.

زمان تحقق و فعلیت حکم

انما الکلام در این حالت متوسط است که مولا«ان جائک زید فاکرمه» را بیان کرده است، لکن مجیء زید هنوز محقق نشده. آیا در این حال باید بگوییم اصلا حکمی وجود ندارد که حالت دوم را عین حالت اول فرض کنیم؟ بگوییم ولو اینکه مولا گفته است«ان جائک زید فاکرمه» لکن چون هنوز مجیء زید تحقق پیدا نکرده است. «فهنا لیس حکم اصلا» مثل آنجایی که اصلا«ان جائک زید فاکرمه» از ناحیه مولا صادر نشده است. آیا این حرف را باید بزنیم؟ یا واقع مسأله این است که در این حالت دوم حکم وجود دارد، منتها معنای وجود حکم و وجود فعلیت حکم نیست. معنای وجود حکم یعنی حکم در آن کیفیتی که دارد و متناسب با وضعی که دارد، متناسب با وضعش تقرر داشته باشد.

متناسب با وضعش وجود داشته باشد و متناسب با وضعش ثبوت داشته باشد.

آیا وجدانا می توانیم این حرف را بزنیم که با اینکه مولا گفت«ان جائک زید فاکرمه» نامه اش هم به من رسید و مسأله مولا را هم من شنیدم اما چون هنوز مجیء زید تحقق پیدا نکرده است، بگویم«فهنا لیس حکم اصلا»، آیا می توانیم اینجوری تعبیر بکنیم یا واقع مسأله بیننا و بین وجداننا حکم تحقق دارد و حکم ثبوت دارد، لکن ثبوت متناسب با خودش ثبوت متناسب با تعلیقی بودن و ثبوت متناسب بودن با مشروط بودن است؟ پس چطور ما می توانیم ادعا بکنیم که اگر مسأله به صورت واجب مشروط مطرح شد ولو اینکه ما شخص را در رابطه با حکم می دانیم، اما معنای اینکه شرط در رابطه با حکم است، این است که فعلیت حکم متوقف بر شرط است، نه اصل حکم بودن حکم متوقف بر شرط باشد، بطوری که اگر شرط تحقق پیدا نکند«اصلا لم یصدر حکم من المولا»؟

ردّ استصحاب تعلیقی در بیان محقق نائینی(ره)

پس آن چه که اساس حرف ایشان را در انکار استصحاب تعلیقی تشکیل می دهد این معنا است که در استصحاب تعلیقی شما چه چیز را می خواهید استصحاب بکنید؟ حکمی وجود ندارد و حکمی صادر نشده است و حکمی ثابت نیست تا شما به